Chào các bạn, đây là bài tiếp theo trong loạt bài "From AI to Strategy". Rất mừng là các bạn quan tâm tới AI tới vậy. Dù đây không phải series về kĩ thuật nhưng cũng là những kiến thức rất cần thiết cho những ai tham gia vào "dây chuyền" về AI

1. Lession from Internet Transformation:

• Trước khi có sự vươn lên mạnh mẽ của AI, chúng ta cũng đã từng được chứng kiến một thời kỳ tương tự như vậy - đó chính là sự xuất hiện của Internet. Internet thay đổi cách con người tương tác với nhau, thay đổi cách làm việc của hầu hết các ngành nghề, lĩnh vực. Chẳng hạn như sự xuất hiện của Amazon, công ty đã và đang thành công nhất hiện nay trong lĩnh vực bán hàng trực tuyến, cùng với đó là hàng loạt các website mọc lên như nấm phục vụ việc chuyển mình từ bán hàng truyền thống tại các cửa hàng sang thương mại điện tử. Tuy nhiên số lượng công ty thành công trong bước đường chuyển mình này không nhiều, nếu không muốn nói là quá ít so với số lượng các doanh nghiệp tham gia vào kỷ nguyên Internet. Tại sao vây ?
• Khi Internet phát triển, ngoài những start-up lớn nhỏ nổi lên, cũng có sự tham gia của đại đa số các doanh nghiệp truyền thống. Giống như khi thấy sự phát triển của Amazon, không ít các cửa hàng, hay các chuỗi cửa hàng lớn nhỏ tự lập website của riêng mình và mong muốn đạt được thành công tương tự, hay chính xác hơn họ đều muốn trở thành công ty trong thời đại Internet hay Internet Company. Dẫu mong muốn là vậy, nhưng sự lầm tưởng về công nghệ kéo theo hàng loạt thất bại khi đại đa số nghĩ rằng, khi bạn đã có cửa hàng, bạn chỉ cần một website là đủ (Trong khi bản thân Amazon trước kia không có lấy một cửa hàng). Vậy nên công thức cửa hàng + website = Internet Company là hoàn toàn không chính xác. Tại sao vậy ?
• Khi bạn có cửa hàng, đó là nơi mọi người tới để lựa chọn và mua hàng, vậy Internet giúp ích được gì cho bạn ? Khi bạn xây dựng một website bán hàng trên Internet và ... chỉ có vậy thì vô hình chung bạn chỉ tạo ra một cửa hàng trên thế giới ảo (nơi mà website của bạn cũng có địa chỉ như cửa hàng của bạn vậy). Tức là thay vì việc bạn chỉ có cửa hàng trên thế giới vật lý, thì nay ở thế giới ảo bạn cũng có một cái và vì thế nên không chỉ những người chịu nhấc mông đi ra đường mới tìm được bạn mà cả những người ngồi lì trước màn hình máy tính cũng có thể. Điều đó giống như bạn có thêm một địa điểm để marketing và giao dịch hơn là sử dụng Internet để thay đổi cửa hàng hay công ty của bạn. Nếu thật vậy thì Internet có thể thay đổi công ty của bạn như thế nào ?

• Một trong những sức mạnh lớn lao của phần mềm là khả năng thay đổi của nó, nếu như để thay đổi hình ảnh của một cửa hàng trong thế giới vật lý, các bạn sẽ tốn nhiều ngày hay thậm chí nhiều tuần để sửa sang cửa hàng hay thậm chí khi bạn thay đổi bao bì mẫu mã của sản phẩm có thể bạn sẽ phải có sự thay đổi không nhỏ trong dây chuyền sản suất. Nhưng với Internet và website của bạn, bạn có thể tạo ra nhiều phiên bản khác nhau và từ đó nhanh chóng nhận được phản hồi của khách hàng từ sự thay đổi của mình. Từ đó bạn sẽ tốn ít thời gian hơn, ít chi phí hơn mà vẫn biết được rằng thay đổi nào nên có và lựa chọn nào là tốt hơn tương tự như khi bạn có thêm một cửa hàng trong thế giới song song thay vì một cửa hàng duy nhất. Chu kỳ của sự tương tác giữa công ty Internet và khách hàng diễn ra nhanh hơn, điều này giúp cho họ có thể tạo ra nhiều sản phẩm hơn, nhanh chóng sửa chữa những sai sót của mình trong khi công ty truyền thống phải mất rất nhiều thời gian hơn thế.
• Một điểm khác biệt nữa là ở các công ty truyền thống, Sếp là nơi quyết định tất cả. Nhưng ở Internet Company, thì điều đó không thực sự phù hợp vì có những chiến lược Sếp muốn thực hiện nhưng Internet lại làm tốt thì khi đó nên để cho Internet thực hiện thay vì để cho những vị trí khác thực thi. Ở ví dụ trên các bạn thấy rất rõ, thay vì trực tiếp thay đổi cửa hàng thì hãy để website thay đổi trước. Khi website thay đổi nhân được phản hồi tốt, hãy thay đổi các cửa hàng theo phong cách của website đó. Vì vậy ở các công ty của thời đại Internet, việc quyết định nên hay không nên thực thi các quyết định của Sếp lại được trao một phần vào tay các Engineer hay Product Manager - là những người hiểu về công nghệ, sản phẩm cũng như người dùng nhất. Điều này để đảm bảo công ty sẽ không bị lãng phí tiền của, tài nguyên con người hay thời gian vào những việc mà vốn dĩ Internet đang giúp ta thực hiện rất tốt.
• Bài học là không phải có công nghệ mới trong tay là ta đã trở thành công ty của thời đại mới. Chỉ khi công nghệ đó ảnh hưởng tới mọi quyết định, chiến lược, cách thức vận hành của ta thì khi đó nó mới dẫn dắt công ty của ta vào thời đại của công nghệ đó được.

2. What is AI company:

• Với bài học về Internet, chúng ta hãy xem với AI, thì mọi chuyện đang diễn ra như thế nào ?
• Những công ty hiện tại cần gì để trở thành một AI Company ? Liệu có phải chỉ cần dăm ba giải thuật Machine Learning hay vài mô hình Deep Learning ứng dụng vào sản phẩm là được. Chẳng hạn có phải một cửa hàng bán bánh mỳ có thêm ứng dụng gợi ý loại bánh phù hợp với bạn nhất có phải đã trở thành tiệm bánh mỳ của kỷ nguyên AI không ? Một công ty oursourcing làm vài dự án AI cho khách hàng đã trở thành AI Company không ?
• Dĩ nhiên là không ! Cũng giống như bài học trong thời đại Internet ở trên, công ty bạn không thể chuyển mình thành AI Company chỉ với vài mô hình hay giải thuật được. Chưa kể là những thứ đó còn được share đầy trên github, blog, tutorial với hướng dẫn cẩn thận, thậm chí bạn chỉ cần tải về và tìm cách lắp vào hệ thống thôi. Như vậy chẳng phải đâu đâu cũng là AI Company sao!

• Như Internet, bản thân AI không có tự biến công ty bạn trở thành AI Company, nó chỉ là công cụ mà thôi. Kiểu như bạn đem một cây kiếm đi chẻ củi, nó không thể biến bạn thành chiến binh được, nhưng nếu bạn đem nó đi xông pha trận mạc thì không nghi ngờ gì việc bạn đã trở thành một chiến binh thực thụ. Một AI Company sẽ nhắm vào những mục tiêu, những tính năng hay sản phẩm mà AI sẽ giúp bạn làm nó tốt hơn bao giờ hết, đồng thời quan tâm tới cả những điều sẽ giúp cho AI hoạt động tốt hơn bao giờ hết.
• Chẳng hạn, để AI hoạt động tốt, bạn cần dữ liệu, nhưng bạn lại không muốn phải suy nghĩ nhiều về điều đó. Hãy cứ lên Internet tìm đi, hãy cứ cho nhân viên tạo dữ liệu bằng tay đi... những cách làm đơn giản, ai cũng biết và tốn nhiều thời gian. Cách làm đó có thể giúp bạn tạo ra một vài sản phẩm về AI (thậm chí là sản phẩm tốt), nhưng về lâu dài, khi có những vấn đề mới, bài toán mới, bạn sẽ bế tắc trong việc tìm cách giải quyết nó bằng AI. (Chẳng hạn tôi từng nghĩ tới việc làm ứng dụng "Trưa nay ăn gì" nhưng nó đòi hỏi lượng dữ liệu lớn như Foody hay Lozi nắm giữ hoặc phải là dữ liệu về khẩu vị của người dùng thông qua các hương vị họ thích.. Những dữ liệu này thực sự không thể làm bằng tay và không dễ đi xin được ). Vì vậy AI Company thường có chiến lược tìm kiếm, thu thập dữ liệu rất tốt. Đôi khi họ không nhắm vào việc tạo ra sản phẩm kiếm được tiền mà nhắm vào sản phẩm mà từ đó ta có thể thu được dữ liệu về hành vi của người dùng - thứ giúp AI trở nên giá trị hơn. Việc vội vàng kiếm tiền từ AI cũng giống như vội vàng sử dụng thanh kiếm như một cây rìu để bổ củi, trong khi điều chúng ta cần làm là mài rũa cho kiếm sắc bén, rèn luyện võ nghệ để cùng thanh kiếm tả xung hữu đột nơi sa trường.
• Một ví dụ thêm nữa về việc tìm kiếm dữ liệu, ngay cả khi bạn có một lượng lớn dữ liệu trong hệ thống đang vận hành, nhưng chúng lại bị phân nhỏ trong nhiều database khác nhau, được lưu trữ ở nhiều warehouse khác nhau và được quản lý bởi những đội khác nhau thì thật khó cho đội AI để có thể gom chúng lại, đào xới và đưa cho máy học. Dữ liệu của bạn có thể phức tạp, nhiều thành phần, nhưng chí ít hãy để chúng thống nhất, được quản lý tập trung bởi một đội thay vì mỗi đội quản lý một phần, điều này sẽ giúp team AI làm việc tốt hơn hay thậm chí chỉ là khiến công việc của họ trở nên khả thi mà thôi.

• Những điều trên tập trung vào việc công ty nên làm gì để chuẩn bị cho AI, giúp AI học tốt. Nghe rất trừu tượng vì ta còn chưa rõ rằng những điều trên làm cho bài toán nào ? Vì AI hiện tại đâu có làm được tất cả, chúng chỉ làm tốt từng việc mà thôi. Chính vì vậy một điểm không kém phần quan trọng là cơ hội mà ta nhận ra, cơ hội mà AI có thể biến nó thành tiền. AI là một phần của công nghệ, mà điều tuyệt vời nhất mà công nghệ đang đem lại cho chúng ta chính là khả năng tự động hóa giúp giảm thời gian tiêu hao của con người. Tất nhiên nó đồng nghĩa với việc AI Company sẽ rất nhạy bén trong việc nhận ra những phần chưa được tự động hóa vì lập trình truyền thống không xử lý được và có thể biến chúng thành bài toán mà AI có thể giải được (Như hệ thống đề xuất thay vì để người dùng tìm kiếm, hệ thống tự phát hiện sản phẩm bị nứt vỡ thay vì người kiểm tra bằng mắt thường, tự động gắn tag của người trong ảnh với tài khoản facebook của họ...)
• Một điểm nữa đó là trong AI Company sẽ có nhiều vị trí mới xuất hiện, chúng chính là những vị trí mà tôi đã đề cập với các bạn trong bài viết về "AI role"

3. Tổng kết:

• Các bạn đã thấy rằng việc trở thành công ty của kỷ nguyên mới không phải đơn giản như khi chúng ta áp dụng công nghệ đó vào sản phẩm.
• Các chiến lược của AI Company không giống như các công ty truyền thống. Lĩnh vực của công ty có thể vẫn vậy, nhưng chiến lược và cơ cấu sẽ cần thay đổi cho phù hợp.
• AI Company cần chuyển mình từng bước từng bước và vì thế chúng cần một lộ trình nhất định. Lộ trình này được mô tả khá cẩn thận trong cuốn AI Transformation (Andrew Ng - chỉ có 10-20 trang). Trong một bài viết tương lai, tôi sẽ mô tả chi tiết những thứ viết trong này, nó sẽ giúp ích rất nhiều nếu bạn có ý định phát triển công ty theo AI hoặc start-up với AI.
• Hẹn các bạn trong bài viết sau với chủ đề "Limitation of Machine Learning"