"Không cần quản lý server", "tự động scale", "trả tiền theo lượng dùng" – tất cả những lợi ích này khiến Serverless nghe như một giải pháp tối ưu cho mọi vấn đề về hạ tầng. Nhưng liệu serverless có thực sự rẻ như lời đồn? Và có phải dự án nào cũng nên dùng?

Trong bài này, chúng ta sẽ đi từ bản chất của serverless, so sánh chi phí, và chỉ ra những tình huống bạn nên tránh dùng serverless nếu không muốn "đốt ví".

1. Serverless là gì?

Nghe cái tên “Serverless”, nhiều người dễ hiểu nhầm rằng đây là mô hình không sử dụng server. Nhưng thực tế, serverless không có nghĩa là không có server, mà là bạn không phải quản lý server. Cụ thể hơn, bạn không cần quan tâm đến:

• Hệ điều hành
• Máy ảo
• Cập nhật phần mềm, bảo mật
• Tự động mở rộng quy mô (scaling)

Tất cả những việc này sẽ do nhà cung cấp dịch vụ đám mây lo hết – như AWS, Azure, Google Cloud Platform (GCP)...

Bạn chỉ cần tập trung vào phần "logic". Trong mô hình Serverless, công việc chính của bạn chỉ là viết code – dưới dạng function nhỏ gọn (còn gọi là FaaS – Function-as-a-Service) hoặc triển khai container đơn giản. Khi có một sự kiện diễn ra (ví dụ: một request gửi tới API), hệ thống sẽ tự động chạy function đó. Khi xong, tài nguyên sẽ được giải phóng – rất hiệu quả và tiết kiệm chi phí.

Một số ví dụ Serverless phổ biến:

• AWS Lambda
• Azure Functions
• Google Cloud Functions
• Các nền tảng Backend-as-a-Service như Firebase, Supabase

Chúng đều giúp bạn triển khai backend mà không cần xây dựng và vận hành server truyền thống. Tóm lại, Serverless giúp bạn đỡ phải bận tâm đến phần hạ tầng, để toàn tâm toàn ý viết code – đúng kiểu "chỉ cần tập trung vào giá trị ứng dụng", còn mọi thứ khác đã có cloud lo!

2. Khi nào Serverless rẻ và siêu hiệu quả?

Không phải lúc nào Serverless cũng là lựa chọn tốt nhất, nhưng trong một số tình huống nhất định, nó có thể trở thành vũ khí bí mật giúp bạn tiết kiệm đáng kể chi phí và tăng tốc độ triển khai.

Dưới đây là những trường hợp mà Serverless phát huy sức mạnh tối đa:

✅ Ứng dụng có tải không đều hoặc ngắt quãng Ví dụ như:

• Ứng dụng nội bộ trong công ty, chỉ dùng vài giờ trong ngày
• Webhook xử lý sự kiện theo thời điểm
• Cron job chạy theo giờ, ngày, tuần
• Bạn chỉ phải trả tiền khi function thực sự chạy, không cần “nuôi” server hoạt động 24/7. Điều này cực kỳ lý tưởng nếu bạn không có lưu lượng truy cập thường xuyên.

💡 Tưởng tượng bạn thuê máy chủ truyền thống giống như thuê mặt bằng kinh doanh – dù có khách hay không vẫn phải trả tiền. Còn dùng Serverless thì như thuê theo phút – khách vào thì bật đèn, khách đi thì tắt.

✅ Startup, MVP, thử nghiệm ý tưởng

• Bạn không cần DevOps riêng
• Không mất thời gian setup CI/CD, scaling, monitoring phức tạp
• Hạ tầng tự mở rộng theo số người dùng

Serverless giúp startup tập trung vào sản phẩm, chứ không phải lo lắng chuyện máy chủ, hạ tầng. Với chi phí gần như bằng 0 khi bắt đầu, đây là lựa chọn lý tưởng để thử nghiệm nhanh một ý tưởng mới.

✅ Hệ thống theo mô hình Event-driven / real-time Serverless cực kỳ hợp với các hệ thống phản ứng theo trigger – sự kiện xảy ra thì function chạy.

Ví dụ:

• Người dùng upload ảnh → trigger function resize
• Gửi đơn hàng thành công → trigger gửi email, gửi notification
• Đăng ký thành viên → trigger lưu dữ liệu vào CRM
• Những quy trình này đều là ngắn gọn, rời rạc và độc lập, rất hợp với cách Serverless hoạt động.

✅ Xử lý theo đợt nhỏ, không liên tục Ví dụ:

• Xử lý ảnh sau khi người dùng upload lên hệ thống
• Crawl dữ liệu từ website mỗi giờ/lần
• Xử lý file Excel người dùng gửi lên

Bạn không cần chạy ứng dụng lớn cả ngày chỉ để xử lý vài job ngắn ngủi. Serverless sẽ tự động bật function lên khi cần, rồi tắt đi – giúp bạn tối ưu tài nguyên và chi phí. Serverless không chỉ là "mới lạ" hay "thời thượng" – mà là một chiến lược cực kỳ thông minh, đặc biệt trong các trường hợp không cần chạy liên tục, tải thay đổi, hoặc phát triển nhanh.

Nó giúp tiết kiệm chi phí, giảm độ phức tạp và tăng tốc độ phát triển ứng dụng – nhất là khi bạn chưa sẵn sàng đầu tư vào hạ tầng quy mô lớn.

3. Nhưng… Serverless có thực sự rẻ? 🤔

Serverless nghe thì có vẻ cực kỳ tiết kiệm, nhưng sự thật không phải lúc nào cũng như vậy. Trong một số tình huống, nếu không tính toán kỹ, chi phí serverless có thể cao hơn cả chạy server truyền thống. Ví dụ thực tế với AWS Lambda (2024) Hãy xem bảng giá đơn giản từ AWS Lambda:

Tức là, nếu function của bạn dùng càng nhiều RAM và chạy càng lâu, thì chi phí sẽ tăng tương ứng.

Một ví dụ nhỏ nhưng "đau ví". Giả sử bạn có một hàm xử lý AI đơn giản như sau:

• Thời gian chạy: 500ms/request
• RAM sử dụng: 1.5GB
• Tần suất: 1 triệu request/tháng

👉 Công thức tính chi phí compute: 1M * 0.5s * 1.5GB * $0.00001667 = khoảng $12.5/tháng Chỉ riêng chi phí tính toán (compute) đã là $12.5/tháng. Chưa kể đến các khoản khác như:

• API Gateway (để expose function qua HTTP)
• CloudWatch logs (ghi log, theo dõi lỗi)
• Các dịch vụ phụ trợ khác

So sánh nhanh với EC2 Một máy chủ tầm trung như EC2 t2.medium có giá khoảng $20–30/tháng, nhưng:

• Chạy liên tục 24/7
• Không giới hạn số request
• Có thể chạy được nhiều task cùng lúc Trong nhiều trường hợp, nếu bạn có lưu lượng cao, ổn định và cần kiểm soát tốt, thì EC2 (hoặc container như ECS/Fargate) sẽ rẻ hơn và linh hoạt hơn so với Serverless.

4. Khi nào KHÔNG nên dùng Serverless?

Dù Serverless là lựa chọn cực kỳ tiện lợi và linh hoạt, nó không phải là giải pháp hoàn hảo cho mọi bài toán. Có những tình huống mà dùng Serverless có thể khiến bạn tốn kém hơn, khó kiểm soát hơn, hoặc gặp giới hạn không đáng có.

❌ Ứng dụng yêu cầu độ trễ thấp (low latency) Serverless – cụ thể là AWS Lambda – có độ trễ "cold start". Tức là khi function chưa được chạy gần đây, việc "đánh thức" nó có thể mất vài trăm mili giây đến hơn 1 giây. Dù bạn có thể dùng provisioned concurrency để giữ function luôn "nóng", nhưng... bạn sẽ trả thêm tiền.

Không nên dùng Serverless cho:

• Ứng dụng chat real-time
• Game online
• Hệ thống giao dịch tài chính realtime

❌ Hệ thống có tải cao & ổn định Giả sử app của bạn nhận 500.000+ request mỗi giờ – đều đặn ngày qua ngày. Nếu dùng Serverless, bạn sẽ phải trả tiền cho mỗi request + thời gian compute. Trong trường hợp này, chi phí sẽ cao hơn rất nhiều so với việc duy trì một EC2 hoặc ECS container.

❌ Cần kiểm soát hạ tầng hoặc môi trường đặc biệt Serverless không cho bạn toàn quyền với OS, network, hoặc cài thư viện đặc thù (như native lib, ffmpeg, các tool ML...).

Ngoài ra, bạn cũng sẽ gặp:

• Giới hạn thời gian chạy (AWS Lambda: max 15 phút)
• Giới hạn bộ nhớ (thường dưới 10GB)
• Nếu bạn cần toàn quyền tinh chỉnh, Serverless không phải lựa chọn phù hợp.

❌ Debug khó khăn hoặc cần log theo thời gian thực Debug function serverless đôi khi là ác mộng:

• Không có terminal trực tiếp
• Timeout không rõ nguyên nhân
• Logs đẩy qua CloudWatch, có độ trễ, khó lần theo request chain

Nếu bạn cần debug nhanh, rõ ràng, hoặc có flow phức tạp nhiều bước, serverless có thể gây ức chế hơn là giúp ích.

5. Kết luận

Serverless không phải “thuốc tiên” cho mọi dự án. Nó rất mạnh khi đúng việc, nhưng cũng đầy giới hạn nếu dùng sai chỗ. Hãy chọn Serverless vì phù hợp với nhu cầu, không phải vì nó "nghe cool". Nếu bạn đang xây MVP, app nhẹ, workload ngắt quãng – Serverless là một lựa chọn cực đáng giá. Nhưng nếu bạn cần hiệu năng cao, tải lớn, logic phức tạp – đừng ngần ngại quay về với EC2, container, hoặc Kubernetes.