Khái niệm "Ít hơn là nhiều hơn" trong hệ thống giáo dục Phần Lan

Trong khoảng một năm du học tại Nhật Bản, ngoài việc được học và tiếp xúc với nền văn hóa bản địa tôi đã có cơ hội được làm quen và tiếp xúc với rất nhiều du học sinh đến từ nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là du học sinh đến từ Phần Lan. Điều mà tôi rất ấn tượng về họ đó là cách mà họ “Học”, thực sự khác hoàn toàn so với những gì mà tôi được dạy và đang làm ở nhà. Lần đầu tiên tôi gặp họ, chúng tôi giao tiếp gượng gạo với nhau bằng mấy câu tiếng Anh cơ bản, họ khá cởi mở. Tôi thì cứ nghĩ rằng tất cả các bạn du học sinh ai cũng có thể giao tiếp được bằng tiếng Nhật nhưng không họ chẳng biết một chữ nào cả. Nhà trường sắp xếp và phân các lớp theo trình độ A, B, C, D. Phần lớn các du học sinh Châu Á sẽ học ở lớp C hoặc D, còn du học sinh châu Âu sẽ xếp vào học ở lớp A hoặc B. Tất nhiên, các du học sinh Phần Lan được xếp vào học ở lớp A, lớp trình độ căn bản bắt đầu từ bảng chữ cái. Nhưng chỉ một tháng sau gặp lại và nói chuyện, họ có thể nói chuyện những câu đơn giản bằng tiếng Nhật. Và khi tham gia một số giờ học chung ở trường và các sự kiện do trường tổ chức, tôi thấy tiếng Nhật của họ tiến bộ một cách nhanh chóng. Điều đó khiến tôi rất tò mò về cách học của họ, tôi bắt đầu quan sát và tìm hiểu về giáo dục tại Phần Lan. Trong bài viết này tôi muốn chia sẻ về một bài viết về khái niệm “Ít hơn là nhiều hơn” của giáo dục Phần Lan mà tôi thấy khá thú vị được lấy từ:https://fillingmymap.com/2015/04/15/11-ways-finlands-education-system-shows-us-that-less-is-more/

1. Ít hình thức trường học = Nhiều sự lựa chọn hơn

   Học sinh ở Phần Lan sẽ bắt đầu đi học khi năm lên bảy tuổi. Vâng, 7 tuổi! Chính phủ Phần Lan cho phép những đứa trẻ của họ được là những đứa trẻ, học qua việc chơi và khám phá hơn là việc ngồi gò bó ở trong lớp học. Nhưng họ sẽ bị lùi lại phía sau? Không! Những đứa trẻ bắt đầu đến trường khi chúng thực sự sẵn sàng và tập trung để học. Năm đầu tiên này sẽ chỉ bắt buộc phải học 9 năm tiếp theo ở trường học. Mọi thứ sau năm học lớp 9 ở tuổi 16, học sinh có thể chọn theo 3 hướng

   • Trung học phổ thông

   • Trường dạy nghề

   • Gia nhập đội ngũ nhân lực

2. Ít thời gian ở trường = Nhiều thời gian nghỉ ngơi hơn.

   Học sinh thường bắt đầu thời gian học ở trường khoảng từ 9:00 đến 9:45. Chính xác là Helsinki đang nghĩ về việc tạo ra luật rằng trường học không được bắt đầu trước 9h sáng vì có nghiên cứu cho rằng người trẻ cần giấc ngủ chất lượng vào buổi sáng. Một ngày ở trường thường kết thúc vào khoảng từ 2:00 hoặc 2:45. Có ngày thì bắt đầu sớm hơn, có ngày thì bắt đầu muộn hơn. Lịch trình của học sinh Phần Lan luôn có sự thay đổi, tuy nhiên học có 3 đến 4 tiết 75 phút/ngày và tất nhiên là có nghỉ giải lao giữa giờ. Hệ thống này cho phép cả giáo viên và học sinh có thể nghỉ ngơi tốt và sẵn sàng cho việc dạy và học.

3. Ít thời gian giảng dạy = Nhiều thời gian lên kế hoạch hơn

   Theo OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế) , trung bình một giáo viên Phần Lan dạy 600 giờ mỗi năm tức là khoảng 4 hoặc ít hơn 4 tiết dạy mỗi ngày. Trung bình một giáo viên ở Hoa Kỳ có thời gian dạy gần gấp đôi với hơn 1.080 giờ giảng dạy trên lớp mỗi năm. Điều này tương đương với 6 hoặc hơn 6 tiết dạy mỗi ngày. Hơn nữa, giáo viên và học sinh Phần Lan cũng không cần phải ở lại trường khi không có tiết. Ví dụ, nếu họ không có bất kỳ tiết nào vào buổi chiều thứ năm, họ có thể về ( cả giáo viên và học sinh). Hoặc tiết học đầu tiên ngày thứ tư bắt đầu vào 11:00, họ không phải ở trường cho đến thời gian đó. Hệ thống này cho phép giáo viên Phần Lan có nhiều thời gian hơn để lên kế hoạch và ý tưởng cho giờ dạy của mình. Điều đó cho phép họ tạo ra sự tuyệt vời, và những giờ học đầy hấp dẫn.

4. Ít giáo viên = Nhiều sự chắc chắn và quan tâm

   Học sinh tiểu học ở Phần Lan thường có chung giáo viên trong 6 năm học. Cùng một giáo viên sẽ quan tâm, giáo dục và định hướng sự giáo dục cho nhóm học sinh trong 6 năm. Và bạn nên tin tưởng hơn rằng trong 6 năm này với 15-20 học sinh, những giáo viên này sẽ tính toán nhu cầu giảng dạy riêng và kiểu học riêng cho mỗi học sinh. Những giáo viên này biết mỗi học sinh của họ đang ở mức độ nào và có thể đi đến đâu. Họ theo dõi sự tiến bộ của những đứa trẻ và sự quan tâm cá nhân có đầu tư khi nhìn những đứa trẻ thành công và đạt được mục tiêu của chúng. Nếu có bất kỳ sự kỷ luật hay những vấn đề về hành vi, giáo viên sẽ ngăn chặn và xử lý nó trong suốt 6 năm học.

5. Ít nhận ứng viên = Nhiều hơn sự tự tin trong đội ngũ nhà giáo

   Vậy… Những đứa trẻ sẽ có cùng một giáo viên trong 3 đến 6 năm học. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu đứa trẻ của bạn có một giáo viên dở tệ? Ở Phần Lan chắc chắc rằng sẽ không có giáo viên dở. Giáo dục tiểu học là tấm bằng có tính cạnh tranh nhất tại Phần Lan. Các sở giáo dục tiểu học ở Phần Lan chỉ nhận 10% số ứng viên và từ chối hàng nghìn ứng viên mỗi năm. Để trở thành một giáo viên không chỉ là người có bằng cấp sáng giá nhất, mà họ phải trải qua một loạt các buổi phỏng vấn và xem xét về tính cách cá nhân. Vì vậy giáo viên là người giỏi nhất trong lớp chưa đủ, bạn cần phải có những khả năng ứng biến tự nhiên để giảng dạy.

6. Ít giờ dạy = Thêm sự nghỉ ngơi

   Học sinh có 3 đến 4 tiết học một ngày, đồng thời có giờ giải lao, giờ ăn nhẹ... 15 đến 20 phút này sẽ giúp họ tiêu hóa những gì mình đang học, sử dụng sức lực, duỗi thẳng đôi chân, hít thở không khí trong lành và lắc lư để thư giãn hệ thần kinh trong những lần nghỉ ngơi. Học sau khi có hỗ trợ hoạt động thể chất cần thiết cho trẻ để học được nhiều hơn. Sự trì trệ của cơ thể dẫn đến sự trì trệ của bộ não và sự không tập trung. Giáo viên cũng có những giờ nghỉ ngơi này. Giáo viên cấp 2 thường có 10 đến 20 phút nghỉ ngơi giữa các tiết. Phòng nghỉ ngơi của giáo viên khác nhau tùy vào trường học nhưng thường có một vài chiếc bàn, ghế, một bình cà phê, một phòng bếp, một chút thức ăn nhẹ và hoa quả, và ở đây các giáo viên có thể nói chuyện và trao đổi. Thậm chí một vài người còn có cả ghế mát xa.

7. Ít kiểm tra = Học nhiều hơn

   Hãy tưởng tượng tất cả những điều thú vị mà bạn có thể làm với sinh viên của mình nếu không có một bài kiểm tra khổng lồ hiện ra lờ mờ trên đầu của bạn mỗi năm. Hãy tưởng tượng sự tự do bạn có thể có nếu lương của bạn không phải liên quan đến điểm thi của học sinh. Hãy tưởng tượng bài học sẽ trở nên thú vị và kích thích như thế nào! Mặc dù nó vẫn còn tồn tại nhưng sẽ có ít áp lực hơn đối với giáo viên ở Phần Lan trên từng trang giáo án. Giáo viên chỉ đơn giản tin tưởng họ làm tốt và có thể kiểm soát lớp học của họ và nội dung học của lớp. Giáo viên có thể dám liều lĩnh thử những điều mới và tạo ra sự thú vị và những giáo án đầy hấp dẫn và điều đó cho phép học sinh của họ trở nên sẵn sàng thực sự khi bước vào thực tế. Họ có thời gian để dạy những kỹ năng phát triển, dạy học sinh biết làm thế nào để bắt đầu một dự án và làm việc có hệ thống để thực hiện mục tiêu. Họ có thời gian để giáo dục nghề mà học sinh có thể học các kỹ năng đời sống như may vá, nấu ăn, dọn dẹp, chế biến gỗ và nhiều hơn thế nữa! Và trong khi học sinh học những kỹ năng này họ đồng thời cũng đang học tính toán và giải quyết vấn đề và cách theo dõi sự chỉ dẫn!

8. Ít topic = Thêm bề sâu

   Ở Phần Lan, giáo viên có thời gian của họ. Học sinh chỉ có một vài tiết học toán trong tuần. Thực tế, sau học sinh lớp 7 chỉ có một tiết toán một tuần! Điều này thật không thể tin nổi, liệu thế có đủ cho kỳ thi! Nhưng không, họ không có kỳ thi. Những học sinh phải hiểu thực sự trước khi họ bị buộc phải học một topic mới. Vì thế không cần quá vội vàng khi ép bọn trẻ học quá nhiều. Đối với họ, họ không hề bị quá căng thẳng hay có ý nghĩ từ bỏ!

9. Ít bài tập về nhà = Nhiều sự tham gia

   Theo OECD, học sinh Phần Lan có bài tập về nhà ít nhất trên thế giới. Trung bình họ có nửa giờ hoặc 1 tiếng làm bài tập về nhà mỗi tối. Học sinh Phần Lan không có giáo viên hoăc bài học thêm ở ngoài. Điều này thật khiến cho chúng ta càng ngạc nhiên hơn khi họ luôn có số điểm cao hơn những học sinh Châu Á – người phải học thêm hàng giờ bên ngoài. Học sinh Phần Lan sẽ hoàn thành những gì cần phải làm trên lớp và giáo viên thấy rằng học sinh đã làm đủ những gì có thể ở trên trường. Không có một áp lực nào khiến họ phải làm hơn những điều cần thiết để học một kỹ năng. Thường thì các bài tập được mở và kết thúc và không thực sự được phân loại. Học sinh học tập một cách siêng năng ở trên lớp. Thậm chí chỉ là bài tập gợi ý làm nếu có thể, họ cũng sẽ tập trung chú ý cho đến hết tiết học. Điều đó giốn như thể là sự đồng ý không nói ra từ phía học sinh rằng: “Cô sẽ không giao bài tập về nhà nếu em có thể làm luôn ngay trên lớp”. Cơ chế giảng dạy này thực sự khiến tôi nghĩ về cả tá bài tập mà giáo viên giao hàng ngày.

10. Ít học sinh = Nhiều sự chú ý cá nhân

Điều này khá rõ ràng. Nếu bạn có ít học sinh hơn bạn sẽ có thể quan tâm và chú ý hơn. Một giáo viên Phần Lan sẽ có 3 đến 4 lớp (mỗi lớp 20 học sinh) một ngày, nên họ sẽ gặp 60 đến 80 học sinh một ngày.

11. Ít cấu trúc = Nhiều tin tưởng

Niềm tin là chìa khóa cho toàn hệ thống không  có cấu trúc này. Thay vì trở nên lo ngại về một hệ thống giáo dục khác và tạo ra hàng tấn những cấu trúc, luật lệ vòng vèo và những kỳ thi để xem hệ thống có hoạt động hay không, họ chỉ đơn giản tin và hệ thống. Xã hội tin tưởng những trường học thuê đội ngũ giáo viên giỏi. Nhà trường tin tưởng vào đội ngũ giáo viên đã được đào tạo chất lượng cao và trao cho họ quyền tự do tạo ra môi trường học tập tốt nhất cho học sinh của họ. Cha mẹ của học sinh tin tưởng giáo viên tự đưa ra quyết định để giúp những đứa trẻ của họ học và trưởng thành.  Giáo viên tin tưởng rằng học sinh của họ có thể học và học lợi ích của việc học. Học sinh tin tưởng giáo viên của họ sẽ cho họ công cụ mà họ cần để thành công. Xã hội tin tưởng vào hệ thống và cho nền giáo dục sự tôn trọng xứng đáng. Nó hoạt động và không hề phức tạp. Phần Lan đã làm cho nó đi đúng hướng.

Quay trở lại câu chuyện về những du học sinh Phần Lan, Tôi thấy ở họ một sự thông minh và nhạy bén hơn bao giờ hết. Sau đây là nhưng điều mà tôi quan sát được và cảm thấy nên học ở họ:

• Relax: Học mà chơi, chơi mà học.
• khi học thì rất tập trung (yếu tố quan trọng khi làm bất cứ điều gì. Đặc biệt là ngôn ngữ)
• Chú trọng việc thực hành ( tức là việc áp dụng nó trong cuộc sống hàng ngày. Vì thế họ tập trung vào việc nghe nói là điều tiên nhất)
• Tự tin giao tiếp ( trong lớp họ khá thoải mái trong việc đưa ra ý kiến của mình, bất kể đúng hay sai , bất kể mọi ngừoi đồng tình hay phản đối; Cách nói chuyện khá thu hút vì họ luôn biết pha trò để người nghe cảm thấy hứng thú và dễ hiểu chính câu chuyện của họ.)