Đã đăng vào Thứ Ba, 11:59 SA 9 phút đọc

162

Hiểu Saga Pattern trong 5 phút

Nếu bạn mới tìm hiểu microservices, chắc hẳn bạn đã nghe đến Saga Pattern – một design pattern quản lý distributed transaction trong microservices. Nó giúp các service phối hợp nhịp nhàng, giữ dữ liệu đồng bộ và duy trì tính nhất quán cuối cùng (eventual consistency) ngay cả khi một service gặp sự cố. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu Saga Pattern nhanh chóng, với ví dụ trực quan và các khái niệm kỹ thuật cơ bản.

1. Bối cảnh và vấn đề

Trong các hệ thống truyền thống (monolithic), bạn có thể dùng transaction để đảm bảo dữ liệu luôn nhất quán:

Nếu tất cả các bước thành công → commit
Nếu có bước nào thất bại → rollback

Ví dụ đặt hàng trong hệ thống monolithic:

Trừ tiền khách hàng
Trừ tồn kho sản phẩm
Gửi email xác nhận

Tất cả nằm trong một transaction, nên nếu bước nào lỗi → rollback toàn bộ, dữ liệu vẫn nhất quán.

Tuy nhiên, với microservices, mỗi bước thường do service riêng quản lý, với cơ sở dữ liệu riêng:

Payment Service: trừ tiền
Inventory Service: trừ tồn kho
Notification Service: gửi email

Nếu một bước thất bại, các bước trước có thể đã commit, dẫn đến dữ liệu không đồng bộ.

Ví dụ: khách hàng bị trừ tiền nhưng hàng không còn, hoặc email xác nhận chưa gửi.

Đây là vấn đề mà Saga Pattern giải quyết: giúp các service trong microservices phối hợp nhịp nhàng và duy trì dữ liệu đồng bộ ngay cả khi có lỗi xảy ra.

2. Saga Pattern là gì?

Saga Pattern là một design pattern quản lý distributed transaction trong microservices.

Thay vì dùng transaction truyền thống (rollback toàn bộ nếu một bước lỗi), mỗi service tự quản lý transaction riêng, và nếu bước sau thất bại, hệ thống sẽ thực hiện bù đắp (compensation) cho các bước trước.

Ví dụ đặt hàng online:

Payment Service: trừ tiền → thành công
Inventory Service: trừ tồn kho → lỗi (hết hàng)
Notification Service: gửi email → chưa thực hiện

Không dùng Saga Pattern: Payment Service đã trừ tiền → khách hàng mất tiền nhưng không có hàng
Dùng Saga Pattern: Inventory Service lỗi → Payment Service hoàn tiền, Email chưa gửi → tránh nhầm lẫn

Ý tưởng cốt lõi: Mỗi bước tự chịu trách nhiệm và có cơ chế compensation, giúp các thao tác trong distributed transaction phối hợp mà không phá vỡ toàn bộ hệ thống.

3. Hai cách triển khai Saga Pattern

3.1 Event-Driven Saga (Dựa trên sự kiện)

Mỗi bước gửi thông điệp (event) khi hoàn thành hoặc thất bại
Bước tiếp theo lắng nghe event để quyết định thực hiện hay bù đắp

Ví dụ:

Payment Service trừ tiền → gửi event "PaymentSuccess"
Inventory Service nghe event → tiến hành trừ tồn kho
Nếu Inventory Service thất bại → gửi event "InventoryFailed"
Payment Service nghe event → thực hiện hoàn tiền

Ưu điểm:

Không cần orchestrator tập trung, các service tự quản lý và phối hợp linh hoạt
Dễ mở rộng khi thêm service mới vào quy trình

Nhược điểm:

Khó theo dõi trạng thái tổng thể của transaction
Dễ xảy ra duplicate event hoặc trễ event, cần cơ chế idempotency

3.2 Orchestration Saga (Điều phối tập trung)

Một orchestrator trung tâm điều phối các bước
Khi bước nào thất bại, orchestrator ra lệnh rollback các bước trước đó

Ví dụ:

Orchestrator ra lệnh Payment Service trừ tiền → thành công
Orchestrator ra lệnh Inventory Service trừ tồn kho → thất bại
Orchestrator ra lệnh Payment Service hoàn tiền
Notification Service không thực hiện gửi email

Ưu điểm:

Dễ quản lý các quy trình phức tạp, kiểm soát trạng thái tập trung
Theo dõi dễ dàng và giảm rủi ro duplicate hoặc missing event

Nhược điểm:

Orchestrator trở thành điểm tập trung, nếu lỗi hoặc nghẽn → ảnh hưởng toàn bộ transaction
Cần thêm thành phần trung tâm → tăng độ phức tạp triển khai

4. Ví dụ minh họa: đặt hàng online

Giả sử quy trình đặt hàng gồm 3 bước:

Payment Service: trừ tiền khách hàng → thành công
Inventory Service: trừ tồn kho → lỗi (hết hàng)
Notification Service: gửi email → chưa thực hiện

Không dùng Saga Pattern:

Payment Service đã trừ tiền → khách hàng mất tiền nhưng không có hàng
Inventory Service lỗi → dữ liệu không đồng bộ

Dùng Saga Pattern (Event-Driven hoặc Orchestration):

Inventory Service lỗi → Payment Service hoàn tiền
Email chưa gửi → tránh nhầm lẫn
Quy trình nhất quán, trải nghiệm khách hàng tốt

Saga Pattern giúp từng thao tác trong distributed transaction độc lập nhưng vẫn phối hợp hiệu quả, đảm bảo dữ liệu đồng bộ và trải nghiệm người dùng tốt.

5. Các thuật ngữ kỹ thuật

Transaction: Chuỗi thao tác trên dữ liệu, đảm bảo ACID (Atomicity, Consistency, Isolation, Durability). Ví dụ: Chuyển tiền từ tài khoản A sang B trong ngân hàng; nếu trừ A thành công nhưng cộng B lỗi → rollback.
Distributed Transaction: Transaction diễn ra trên nhiều service hoặc cơ sở dữ liệu riêng biệt, cần compensation hoặc eventual consistency. Ví dụ: Đặt hàng online: Payment Service trừ tiền, Inventory Service trừ tồn kho, Notification Service gửi email.
Saga Pattern: Design pattern quản lý distributed transaction bằng cách thực hiện compensation khi bước tiếp theo thất bại. Ví dụ: Inventory Service báo hết hàng → Payment Service hoàn tiền.
Compensation (Bù đắp): Hoàn tác một bước đã commit nếu bước khác thất bại. Ví dụ: Payment Service đã trừ tiền nhưng Inventory Service lỗi → Payment Service hoàn tiền.
Event (Sự kiện): Thông điệp bất đồng bộ giữa các service, báo trạng thái transaction. Ví dụ: Payment Service gửi “PaymentSuccess”, Inventory Service lắng nghe và trừ tồn kho.
Orchestrator: Thành phần trung tâm trong Orchestration Saga, điều phối các bước và rollback khi cần. Ví dụ: Orchestrator gửi lệnh trừ tiền → trừ tồn kho → rollback nếu cần.
Partial Failure (Lỗi một phần): Một bước trong distributed transaction thất bại, các bước khác đã commit. Ví dụ: Payment Service trừ tiền thành công nhưng Inventory Service báo hết hàng.
Consistency (Tính nhất quán): Dữ liệu luôn thỏa mãn ràng buộc và quy tắc nghiệp vụ sau transaction. Ví dụ: Sau khi đặt hàng, tổng tiền khách trừ = tổng giá đơn, tồn kho giảm đúng số lượng.
Eventual Consistency (Nhất quán cuối cùng): Hệ thống sẽ trở nên nhất quán theo thời gian, không cần ngay lập tức. Ví dụ: Payment Service commit trước, Inventory Service commit sau, cuối cùng trạng thái tổng thể đúng.
Idempotency (Tính lặp lại an toàn): Thực hiện thao tác nhiều lần mà không gây sai lệch dữ liệu, tránh duplicate event. Ví dụ: Event “PaymentSuccess” gửi 2 lần → Payment Service chỉ trừ tiền 1 lần.
Orchestration Saga: Triển khai Saga Pattern với orchestrator trung tâm điều phối các bước. Ví dụ: Orchestrator ra lệnh Payment → Inventory → Notification; rollback nếu Inventory lỗi.
Event-Driven Saga: Triển khai Saga Pattern, mỗi service tự quản lý transaction, phát/lắng nghe event, không cần trung tâm. Ví dụ: Payment gửi “PaymentSuccess” → Inventory trừ tồn kho → Inventory gửi “InventoryFailed” → Payment hoàn tiền.

6. Kết luận

Saga Pattern là một design pattern quản lý distributed transaction trong microservices, giúp:

Mỗi service tự quản lý transaction riêng và có khả năng bù đắp (compensation) khi xảy ra lỗi
Các service độc lập nhưng phối hợp nhịp nhàng để đảm bảo quy trình tổng thể hoạt động ổn định
Hạn chế rủi ro: dữ liệu đồng bộ, trải nghiệm người dùng được bảo đảm, quy trình vận hành liên tục

Saga Pattern là design pattern quan trọng giúp hệ thống phức tạp hoạt động hiệu quả, đáng tin cậy và dễ quản lý hơn.

saga pattern System Design