Tác động của công nghệ blockchain còn hơn cả các dịch vụ tài chính

Công nghệ nhiều khả năng sẽ thay đổi thập kỷ kế tiếp của kinh doanh không phải là mạng xã hội, big data, điện toán đám mây, công nghệ robot, hoặc kể cả trí tuệ nhân tạo. Đó là công nghệ blockchain đứng phía sau các loại tiền tệ kỹ thuật số như Bitcoin.

Công nghệ Blockchain thì phức tạp, nhưng ý tưởng thì rất đơn giản. Ở mức cơ bản nhất, Blockchain là một sổ cái phân tán khổng lồ ở quy mô toàn cầu, chạy trên hàng triệu thiết bị và là mở đối với tất cả mọi người, nơi mà không chỉ thông tin mà tất cả mọi thứ có giá trị – tiền bạc, chức vụ, quyền sở hữu, âm nhạc, nghệ thuật, các khám phá khoa học, sở hữu trí tuệ và thậm chí cả kết quả bầu cử – có thể được di chuyển và lưu trữ một cách an toàn và riêng tư. Trên Blockchain, sự tin tưởng được thiết lập, không phải bởi các trung gian mạnh mẽ như ngân hàng, chính phủ hay các công ty công nghệ, mà thông qua sự cộng tác và lập trình thông minh. Blockchain đảm bảo tính toàn vẹn và sự tin tưởng giữa những người lạ mặt. Việc gian lận là rất khó khăn.

Nói cách khác, đây là phương tiện kỹ thuật số đầu tiên dùng cho giá trị, giống như internet là phương tiện kỹ thuật số đầu tiên dùng cho thông tin. Và điều này có ý nghĩa lớn đối với các ngành kinh doanh và các doanh nghiệp.

Nhiều sự cường điệu xung quanh Blockchain tập trung vào tiềm năng ứng dụng công nghệ blockchain trong tài chính của nó trong việc thay đổi một cách căn bản ngành công nghiệp dịch vụ tài chính – bằng cách làm giảm bớt chi phí và sự phức tạp của các giao dịch tài chính, mở ra thị trường mới trong một thế giới không có ngân hàng cũng như cải thiện tính minh bạch và các quy định. Thật vậy, nó đã bắt đầu tác động lớn đến ngành này. Tuy nhiên, dự án nghiên cứu kéo dài 2 năm của chúng tôi, với đến hàng trăm cuộc phỏng vấn với các chuyên gia Blockchain, cung cấp bằng chứng mạnh mẽ rằng công nghệ blockchain có thể biến đổi kinh doanh, chính phủ và xã hội theo những cách có lẽ còn sâu sắc hơn.

Trong buổi đầu của web, nhiều bộ não trong lĩnh vực quản lý, trong đó có những công ty hiện vẫn đang tồn tại, đã đưa ra suy đoán rằng Internet sẽ làm giảm chi phí giao dịch bên trong cũng như bên ngoài của công ty, đặc biệt là chi phí tìm kiếm, điều phối và thông tin. Tuy vậy, ngạc nhiên là Internet chỉ có ảnh hưởng ngoại vi đối với cấu ​trúc công ty, và không thành công trong việc làm giảm chi phí giao dịch trong kinh doanh.

Khi chúng ta bước vào thế hệ thứ hai của Internet, trong đó tập trung vào cả giá trị và thông tin, các Blockchain có thể giảm rất nhiều chi phí giao dịch. Ví dụ, một cơ sở dữ liệu tìm kiếm toàn cầu của tất cả các giao dịch có thể sẽ làm giảm đáng kể chi phí tìm kiếm. Các hợp đồng thông minh (các chương trình phần mềm có khả năng tự thực thi những hướng dẫn phức tạp) trên các Blockchain sẽ làm giảm chi phí thương thảo, thực thi và thanh toán hợp đồng. Các thực thể tự trị (các gói bao gồm nhiều hợp đồng thông minh hoạt động giống như các ứng dụng đa chức năng) trên Blockchain có tiềm năng sẽ xóa bỏ các chi phí quản lý và phối hợp, và thậm chí có thể dẫn đến việc thành lập các doanh nghiệp với mức độ phân tán rất cao và gần như không cần quản lý.

Xem xét ngành công nghiệp âm nhạc, nơi các trung gian nắm gần như toàn bộ giá trị và nghệ sĩ là người được trả tiền sau cùng. Giờ đây, các công ty như Mycelia, sáng lập bởi nghệ sĩ từng đoạt giải Grammy Imogen Heap, đã phát triển các bài hát thông minh được tích hợp hợp đồng thông minh, cho phép các nghệ sĩ bán trực tiếp cho người tiêu dùng mà không cần phải thông qua nhà phát hành, trung gian tài chính hay công ty công nghệ nào. Điều này có nghĩa là các khoản tiền bản quyền và các thỏa thuận cấp phép thực hiện tự động và ngay lập tức – và nghệ sĩ là người được trả tiền đầu tiên. Spotify, Apple, Sony Music và các công ty truyền thông khổng lồ khác có thu được lợi ích hay không tùy thuộc vào mức độ nhanh chóng mà họ có thể nắm bắt công nghệ này.

Công nghệ blockchain cũng có thể đưa các mô hình kinh doanh mạng lên một cấp độ mới bằng cách hỗ trợ một loạt các ứng dụng đột phá: các hệ thống thanh toán hoạt động mà không cần tới ngân hàng, các công ty thẻ tín dụng hay các tổ chức trung gian nào khác sẽ cắt giảm chi phí và thời gian của giao dịch. Các hệ thống đánh giá xếp hạng được xây dựng trên nguồn vốn xã hội và kinh tế, được kiểm soát bởi các cá nhân chứ không phải là các tổ chức trung gian như cơ quan đánh giá và xếp hạng dịch vụ tín dụng hiện nay, sẽ làm thay đổi quan hệ giữa người tiêu dùng và các công ty. Các giao dịch không cần niềm tin, nơi các bên không cần biết hoặc tin tưởng lẫn nhau mà vẫn có thể làm ăn kinh doanh cùng nhau, sẽ trở nên khả thi. Công nghệ này có những tiềm năng đáng kinh ngạc vượt xa dịch vụ tài chính.

Mặc dù chúng ta chỉ bắt đầu thấy được khả năng của công nghệ blockchain, chúng tôi trông đợi những lĩnh vực này sẽ là những ngành đầu tiên trải nghiệm các tác động sâu sắc:

Blockchain – Giải quyết vấn đề về tài sản trí tuệ trong thời đại kỹ thuật số

Trong thế hệ đầu tiên của Internet, giới sáng tác đã không được đền bù xứng đáng. Các nhạc sĩ, nhà viết kịch, nhà báo, nhiếp ảnh gia, nghệ sĩ, nhà thiết kế thời trang, nhà khoa học, kiến trúc sư và kỹ sư không chỉ bị phụ thuộc vào hãng thu âm, nhà xuất bản, phòng trưng bày, studio phim, trường đại học và các tập đoàn lớn (những dấu tích của thời tiền kỹ thuật số) – các tác gia này cũng phải đối mặt với nạn sao chép lậu đã trở nên phổ biên nhờ có sự ra đời của web.

Công nghệ blockchain cung cấp một nền tảng mới để giới sáng tác có thể có được giá trị mà họ tạo ra. Xem xét bản ghi kỹ thuật số của tác phẩm nghệ thuật, bao gồm các chứng nhận về tính xác thực, điều kiện và quyền sở hữu. Startup Ascribe, chạy trên Blockchain, cho phép các nghệ sỹ tải lên các tác phẩm nghệ thuật ở dạng kỹ thuật số, đánh dấu nó như là phiên bản duy nhất, và chuyển nhượng nó, và tương tự như tiền Bitcoin nó chuyển từ bộ sưu tập của người này sang người khác. Công nghệ này giải quyết một vấn đề tương đương như vấn đề chi tiêu hai lần trong thế giới của sở hữu trí tuệ tốt hơn nhiều so với các hệ thống quản lý bản quyền kỹ thuật số hiện có; và các nghệ sĩ có thể quyết định xem, khi nào và ở đâu họ muốn triển khai nó.

Blockchain – Tạo ra một nền kinh tế chia sẻ tốt hơn

Hầu hết cái gọi là các công ty kinh doanh chia sẻ thực ra là các nhà tổng hợp dịch vụ. Họ tổng hợp sự sẵn lòng của các nhà cung cấp trong việc bán sản phẩm dư thừa của họ (ô tô, thiết bị, phòng ở còn trống, kỹ năng) qua một nền tảng tập trung và sau đó bán lại cho người dùng, trong lúc thu thập lợi nhuận và dữ liệu có giá trị để khai thác thương mại.

Công nghệ blockchain có thể cung cấp cho các nhà cung cấp các dịch vụ kể trên một phương tiện cộng tác giúp đem lại một phần giá trị lớn hơn cho họ. Mọi thứ Uber cung cấp có thể được thực hiện bởi các đại lý thông minh trên một Blockchain. Giao thức ủy thác của Blockchain cho phép các hợp tác xã hoặc hiệp hội tự trị được hình thành và kiểm soát bởi những người tập hợp với nhau vì các nhu cầu chung. Tất cả các khoản thu từ dịch vụ sẽ được gửi đến các thành viên, những người cũng giữ quyền kiểm soát nền tảng và quyền ra quyết định.

Blockchain – Mở cửa ngành sản xuất****

In 3D đang chứng tỏ là một công nghệ cách mạng khác mang sản xuất gần gũi hơn với người dùng và mang lại triển vọng mới cho việc tuỳ biến hàng loạt. Nhưng hiện nay, các nhà sản xuất vẫn cần các nền tảng tập trung để bán hàng của họ và vẫn gặp rắc rối khi bảo vệ các tài sản trí tuệ của họ. Với công nghệ blockchain, những người nắm giữ dữ liệu và quyền sở hữu có thể lưu trữ siêu dữ liệu (metadata) về bất kỳ thứ gì, từ tế bào người đến hợp kim nhôm, trên Blockchain, từ đó tháo bỏ những giới hạn về sản xuất của doanh nghiệp đồng thời bảo vệ được quyền sở hữu trí tuệ. Các thị trường mới có thể cho phép người mua và người bán ký hợp đồng với nhau dễ dàng hơn trong một thị trường mở.

Internet cho vạn vật (Internet of Things) sẽ cần những công nghệ blockchain để quản lý hàng nghìn tỉ lượt giao dịch hàng ngày. Các công ty dịch vụ tài chính truyền thống sẽ không thể quản lý hết các lượt thanh toán, chẳng hạn như khi một nhà máy mua điện năng từ đấu giá công cộng. Internet cho vạn vật cần một cuốn sổ cái cũng cho vạn vật.

Blockchain – Thay đổi sự cộng tác giữa các doanh nghiệp

Ngày nay, các công cụ cộng tác đang thay đổi bản chất của công việc về kiến ​​thức và quản trị bên trong các tổ chức. Nhưng có những hạn chế rõ ràng của các bộ công cụ này, vì chúng ta vẫn cần các trung gian để thiết lập lòng tin và phối hợp. Điều này tạo ra cơ hội cho các hệ thống dựa trên Blockchain. Ví dụ: nếu mỗi nhân viên có hồ sơ chi tiết của họ cũng như có quyền sở hữu và kiểm soát chúng, nhân viên và công ty sẽ có thể tự lưu trữ dữ liệu của họ chứ không phải cung cấp cho các công ty mạng xã hội lớn. Nếu như xem xét các dự án đang phát triển hiện tại, như Enigma của MIT, thì có thể thấy, so với các mạng xã hội đương nhiệm, mạng xã hội Blockchain sẽ có những chức năng và tùy biến phong phú hơn đáng kể, nơi dữ liệu được bảo vệ và người tiêu dùng được trao quyền. Các nhà cung cấp hiện tại sẽ phải đối mặt với sự thay đổi, hoặc họ có thể nắm bắt công nghệ blockchain để cung cấp nhiều khả năng sâu xa hơn cho khách hàng của mình.

Vào giữa những năm 1990, các nhà quản lý thông minh làm việc chăm chỉ để hiểu được Internet và cách mà nó sẽ ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của họ. Ngày nay, công nghệ blockchain đang mở ra thế hệ thứ hai của Internet, và nếu các công ty không muốn bị bỏ lại phía sau, họ sẽ cần phải tránh được thế tiến thoái lưỡng nan khi muốn cách tân ( The Innovator’s Dilemma) và chấp nhận thay đổi từ bên trong.