Những căng thẳng của lập trình viên khi làm việc từ xa
Bài đăng này đã không được cập nhật trong 4 năm
Mở đầu
Khi hoạt động trong ngành công nghiệp phần mềm, hầu hết mọi người đều biết rằng công việc này chỉ cần một chiếc máy tính với kết nối mạng ổn định là đủ để thực hiện các nhiệm vụ của mình. Chính vì vậy nên việc yêu cầu bắt buộc nhiều người cùng ngồi trong một văn phòng được xác định trước sẽ không thực sự cần thiết. Mặc dù không ai phủ nhận việc được nhìn thấy mọi người hàng ngày sẽ góp phần giúp công việc tốt hơn, mọi người cũng có thể nâng cao được khả năng giao tiếp của bản thân. Tuy nhiên, với phần lớn công ty công nghệ hiện nay thì việc phải làm từ xa là không thể tránh khỏi, giống như một luật bất thành văn.
Ai từng trải qua thời gian làm việc từ xa dù là ngắn hay dài hạn thì đều có thể nhận ra được những ưu điểm và hạn chế của phương pháp này. Làm việc từ xa có thể giúp giảm khó khăn trong việc thuê văn phòng của một tổ chức với số lượng nhân viên rất lớn. Đồng thời, khi mà có ít người ở cạnh hơn thì cũng giúp ta có thể tập trung hơn do ít bị ảnh hưởng bởi các tiếng động xung quanh. Một số công ty thì có nhiều chi nhánh ở nhiều thành phố, hoặc thậm chí nhiều quốc gia nên việc mọi người giúp đỡ nhau cùng làm các dự án là điều thường thấy, chỉ cần một phần mềm giúp giao tiếp qua Internet là đủ, chẳng hạn như Hangout Meet, WhereBy, Slack ... Hay lý do phổ biến nhất là Freelancer - những lập trình viên không hoặc ít muốn có ràng buộc với bất cứ tổ chức nào, họ nhận các công việc qua mạng và làm tại nhà bất cứ khi nào họ muốn.
Dù là có lợi ích như vậy, nhưng khi làm việc từ xa, chúng ta phải chấp nhận thực tế rằng, công việc sẽ khó để thoải mái, liên tục căng thẳng, có những áp lực vô hình đè nặng lên ta mà khó có thể giãi bày cùng ai. Qua một số tìm hiểu, trải nghiệm thực tế, mình sẽ giới thiệu một số nguyên nhân khiến cho việc làm từ xa trở nên căng thẳng với lập trình viên.
Vấn đề giao tiếp
Như đã nói ở trên, để giao tiếp trong công việc khi làm từ xa, chúng ta chỉ cần một vài phần mềm có chức năng nhắn tin (chat), hoặc gọi điện kèm hình ảnh trực tuyến (video call) là đủ. Để nhận việc thì cũng có các công cụ phù hợp, mà điển hình có thể kể đến JIRA, Redmine ... Và bên cạnh đó, vẫn có hàng tá email gửi đến hàng ngày hàng giờ để báo cáo tình hình, cũng như những tổng hợp các biến cố.
Các công cụ này đảm bảo để cho công việc diễn ra suôn sẻ, nâng cao khả năng làm việc nhóm cũng như duy trì tiến độ. Tuy nhiên, chính nó cũng khiến cho ta đôi khi có cảm giác bị ngắt kết nối với những người còn lại của công ty. Bạn phải làm gì khi đợi nhận tin nhắn phản hồi, hay nhìn vào màn hình video mà thấy ngắt kết nối, hoặc gửi kết quả công việc qua email mà không thấy xác nhận .... Tệ hơn là trừ trường hợp gọi điện thoại trực tuyến chúng ta mới có thể thấy mặt đối phương (trong trường hợp người còn lại cũng bật WebCam) thì phần lớn các cách giao tiếp đều đa phần ở dạng viết, khiến cho chúng ta khó có thể biết được người còn lại đang suy nghĩ gì, hay là biểu cảm khuôn mặt của họ đang như thế nào. Đôi khi ta sẽ cảm thấy lo âu, viết mà người kia không hiểu, hoặc nghĩ rằng mình bị xa lánh, cảm thấy mình đang bị đẩy ra ngoài cộng đồng.
Ngày qua ngày, với lập trình viên thì bình thường cũng chỉ gõ code, và giờ giao tiếp thì cũng là gõ chữ, chỉ văn bản và văn bản, bạn đôi khi sẽ còn cảm thấy mình chỉ giống như một cái máy soạn thảo văn bản không hơn không kém. Tệ nhất là khi bạn làm việc cùng với một đội mà luôn ở cùng nhau, chỉ có bạn là ở xa, khi mà họ có những giờ nghỉ vui vẻ, trò chuyện, nâng ly cà phê cùng nhau, thì bạn lại lầm lì một chỗ, đối mặt với cái màn hình, và chỉ với cái màn hình thôi.
Tin tôi đi, lâu dần có thể bạn sẽ xuất hiện dấu hiệu của chứng trầm cảm, hoặc tự kỉ nếu không được về lại với cộng đồng của mình.
Làm việc quá sức
Thường thì sẽ có hai thứ bạn cần đảm bảo khi nhận một công việc
- Đảm bảo về kết quả: bạn sẽ tự đưa ra hoặc được đề xuất về một thời điểm nhất định nào đó cần để hoàn thành một nhiệm vụ, và phải đảm bảo công việc sẽ hoàn thành khi thời điểm đó tới hoặc thậm chí khi nó ...... chưa tới. Với lập trình viên, thông thường sẽ là một tổ hợp các tính năng, hoặc các lỗi cần sửa cho một vòng lặp công việc (công việc của tôi gọi nó là Sprint).
- Đảm bảo về thời lượng: bạn sẽ cần cam kết giành ra tối thiểu bao nhiêu thời gian dành cho công việc của bạn mỗi ngày, và bạn cần báo cáo lại kết quả công việc của bạn trong khoảng thời gian đó.
Tuy nhiên, khi làm việc từ xa, không ai quan tâm nhiều lắm đến thời gian bạn làm, vì thật ra họ cũng đâu có thấy được bạn làm gì tại nhà. Cái duy nhất họ quan tâm là kết quả công việc của bạn. Cho dù bạn có cam kết làm đủ 8 tiếng hay 10 tiếng 1 ngày đi nữa, thường thì cũng không ai đi kiểm soát việc đó, nhưng kết quả của công việc bạn đã đảm bảo thì nó luôn phải xuất hiện vào đúng thời điểm. Đôi khi trong công việc sẽ thường xuất hiện những cuộc họp, có thể định kỳ hoặc đột xuất. Nếu bạn làm việc ở văn phòng, cuộc họp có thể diễn ra nhanh chóng hơn do thuận lợi về mặt giao tiếp, nhưng nếu làm từ xa, bạn có thể mất đến vài tiếng đồng hồ do rất nhiều yếu tố ảnh hưởng.
Và rồi, mặc dù đã có cam kết sẽ làm việc 8 tiếng (hoặc 10 tiếng) một ngày, nhưng nó thường sẽ không bao gồm mấy cuộc họp trong đó, và có thể bạn phải overtime, overnight thường xyên để đảm bảo cho cái khác là kết quả công việc. Và ai sẽ quan tâm, chỉ mỗi bạn thôi. Bạn được quản lý cho phép làm việc theo cách mình muốn, được ở nhà thay vì đến văn phòng. Nhưng đổi lại, bạn sẽ luôn trong tình cảnh làm việc quá sức hơn nhiều so với khi làm tại văn phòng, vậy liệu bạn có còn cảm thấy thoải mái nữa không, riêng tôi thì nghĩ là không, áp lực lắm ấy chớ.
Sự cô đơn
Khi bạn làm việc tại văn phòng, xung quanh có rất nhiều người, và thi thoảng là những tiếng ồn bất ngờ, hoặc một ai đó cần bạn giúp đỡ, đều khiến bạn không thể tập trung cho công việc mình đang làm được. Và giả sử nếu bạn là người hướng nội, hoặc là ngại giao tiếp thì đó thật là một điều kinh khủng. Giờ nếu bạn được thay đổi, rời xa văn phòng, làm việc từ xa tại nhà, liệu điều này có được cải thiện. Thời gian đầu, bạn sẽ thấy rất thoải mái, có thể tập trung hơn, làm việc hiệu quả hơn. Bạn chỉ có thể nhìn thấy đồng nghiệp thông qua cái màn hình, và gặp lại gia đình của mình vào sáng sớm hoặc tối muộn. Còn thời gian còn lại thì sao, bạn sẽ cảm thấy khá buồn, tệ hơn là bạn sẽ dần xuất hiện dấu hiệu của sự trầm cảm.
Bạn có thể sẽ nghĩ đến mạng xã hội, thứ sẽ giúp bạn đỡ đi sự cô đơn một chút. Nhưng thật ra phần lớn người đều nhận thấy, mạng xã hội sẽ khiến bạn chìm đắm trong một thế giới thực tại ảo, bạn có thể sẽ quên mất mình là ai.
Hiện nay, có một vài dịch vụ, gọi là Coworking Space, hay Không gian làm việc chung, bạn sẽ chỉ cần trả một khoản chi phí (tùy vào nhà cung cấp) để có thể làm việc trong một không gian có nhiều người. Tuy nhiên, đó cũng không thể giải quyết vấn đề của sự cô đơn. Mỗi người đều có công việc riêng, và khi bạn cố sức để làm quen với người nào đó, họ có thể sẽ nghĩ bạn đang cản trở công việc của họ. Và khi bạn cần gọi điện video cho đồng nghiệp tại một văn phòng xa xôi của mình, bạn sẽ cảm thấy ước gì mình đang ngồi tại nhà. Đúng với cái tên gọi Không gian làm việc chung, mọi người đều giống bạn, đang làm việc, và có thể đang thảo luận, và rồi cuộc gọi video của bạn sẽ mất nhiều thời gian hơn bạn tưởng, và bạn lại quay về với thực tại làm việc quá sức 
.
Không gian làm việc
Tất nhiên vẫn là vấn đề làm việc từ xa, nhưng mà quan trọng là làm tại đâu. Nếu làm tại văn phòng thì ta chỉ có một lựa chọn, đó là văn phòng, với những người đồng nghiệp đáng mến. Nhưng ở phía còn lại thì khác, người làm việc từ xa có rất nhiều lựa chọn. Để tránh khỏi sự nhàm chán, thường thì nếu làm từ xa bạn sẽ có một vài lựa chọn khả dĩ để làm việc thay vì cố định ở một nơi, vì nếu không bạn đã quyết định đến văn phòng rồi ^^.
Trừ là làm tại nhà, ngoài ra cho dù bạn làm tại nơi nào đi nữa: quán cà phê, Coworking, hay bất cứ một địa điểm nào khác phù hợp, bạn sẽ luôn gặp phải một vấn đề. Bạn sẽ mang những gì theo bên người. Với một lập trình viên thường sẽ có rất nhiều thứ đi kèm phụ trợ cho công việc thay vì chỉ mỗi một chiếc laptop. Nào bàn phím, chuột, bộ sạc, cho tới màn hình, các đầu đọc thẻ ..., thậm chí là một chiếc cốc, một chậu cây ... Và nếu bạn có lỡ quên thứ gì đó, không còn cách nào khác là lại cắm đầu về nhà.
Dù là tại đâu đi nữa, bạn cũng không tránh khỏi những tiếng ồn xung quanh khi làm việc, đặc biệt là quán cà phê. Và bạn muốn một nơi yên tĩnh ư, chỉ có ngôi nhà của bạn thôi (trừ trường hợp bạn có con nhỏ ở nhà). Và khi ở nhà, như đã nói ở phần trên, bạn sẽ lại đối diện với nỗi cô đơn.
Vấn đề múi giờ
Căng thẳng thì tại sao lại có liên quan đến múi giờ. Đó là khi bạn làm việc như một Freelancer. Có thể bạn sẽ làm việc với bất cứ ai, đến từ bất cứ đâu. Và giả như bạn đang làm việc với những người ở New York - Mỹ, trong khi bạn lại là người Việt Nam, cách nhau đến 12h đồng hồ (New York là -5 còn Việt Nam là +7 GMT). Và đồng nghĩa với việc khi bạn thấy trời bắt đầu tối thì những đồng nghiệp từ xa của bạn lại đang làm việc hăng say vì còn vài tiếng nữa mới tới giờ nghỉ trưa. Làm ở xa thì sẽ yêu cầu công việc được cập nhật thường xuyên, và như vậy nếu bạn đúng là mẫu người có trách nhiệm với công việc thì có lẽ lại quay lại với vấn đề overnight hay overtime 
.
Tuy nhiên, mặc dù vậy, hãy thông báo điều khác biệt này cho những người làm việc cùng bạn, để cả đôi bên đều có thể nghỉ ngơi một cách hợp lý nhất, vừa đảm bảo công việc, vừa có thể cải thiện sức khỏe.
Rủi ro nghề nghiệp
Giờ là vấn đề cuối cùng, sẽ có ít người nghĩ tới, trừ phi là họ đã có một thời gian khá dài thường xuyên làm việc từ xa. Chẳng hạn như công ty bạn làm việc có nhiều ưu đãi, hoặc nhiều phần thưởng mà lại yêu cầu nhân viên phải có mặt tại văn phòng mới được nhận. Hoặc là đôi khi là những lớp học đàn, dạy nấu ăn, hay phòng tập thể thao, câu lạc bộ. Như vậy bạn có thể sẽ bỏ lỡ rất nhiều thứ bổ ích.
Và khi bạn đã quá lâu rời xa cuộc sống cộng đồng, có thể một vài vấn đề như vệ sinh thân thể, hay các quy tắc chuẩn mực xã hội sẽ bị bạn lãng quên luôn. Và khi thiếu đi các kỹ năng xã hội nhất định, bạn sẽ rất khó để hòa nhập lại với cộng đồng.
Kết luận
Trên đây chỉ là một trong rất nhiều vấn đề có thể gây căng thẳng cho bạn khi là lập trình viên làm việc từ xa, mặc dù phải nhìn nhận tích cực thì làm việc từ xa cũng đem lại nhiều lợi thế nhất định, tuy nhiên cũng không thể quên đi các tác hại của nó. Hãy tìm cách cân bằng nhất có thể, tùy vào tình hình mà bạn nên quyết định cách làm việc đúng đắn nhất cho mình. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết ^^.
Tài liệu tham khảo
All rights reserved
