ES6: var, let và const - Function scope và block scope

Bài đăng này đã không được cập nhật trong 2 năm

Trong thời kỳ trước khi ES6 ra mắt, chỉ có duy nhất 1 cách định nghĩa 1 biến trong JavaScript - sử dụng var

var luôn được biết đến với một quan niệm sai lầm, có thể một phần vì hành vi của một biến được khai báo bởi từ khóa var khác so với phần lớn ngôn ngữ lập trình khác. Toàn bộ misconception này có một sự giải thích khá là ngắn gọn: scope.

Vấn đề ở đây là: var thuộc phạm vi chức năng (function scope). Loại phạm vi này hoạt động hơi khác với phạm vi khối (block scope)

Hãy cùng tìm hiểu vấn đề này nhé.

var - function scope

Như đã đề cập ở trên, một biến được định nghĩa bới từ khóa var sẽ thuộc phạm vi của function, nghĩa là nó sẽ chỉ tồn tại trong phạm vi hàm mà nó được định nghĩa. Ví dụ như bên dưới:

function myFunc() {  
  var name = 'Luke'
  console.log(name); // 'Luke'
}

myFunc();

console.log(name); // name is not defined

Ở ví dụ trên, biến được định nghĩa với từ khóa var bên trong function sẽ không thể được gọi tới từ bên ngoài function.

Với định nghĩa trên, có thể hiểu các loại block như khối lệnh if, hay vòng lặp sẽ không được coi là scope của từ khóa var

if(true) {  
  var name = 'Luke'
}

console.log(name); // 'Luke'

Sử dụng var, biến name sẽ tồn tại kể cả bên ngoài khối lệnh if mà nó được định nghĩa.

Tuy nhiên, với sự ra đời của ES6, 2 cách định nghĩa biến mới ra đời.

let và const

Trong ES6, let và const được giới thiệu như 2 cách thay thế để định nghĩa 1 biến - và cả 2 cách này đều thuộc về block scope

Với việc ra đời của 2 cách thức mới này, việc tiếp cận với JavaScript sẽ "gần gũi" hơn khi mà bạn sử dụng các ngôn ngữ khác ngoài JavaScript.

Đối với block scope, mọi block đều được coi là 1 scope.

Tương tự như var, một function vẫn là 1 scope hợp lệ:

function myFunc() {  
  let name = 'Luke'
  console.log(name); // 'Luke'
}

myFunc();

console.log(name); // name is not defined

Nhưng trong ví dụ dưới đây, từng block cũng sẽ được coi là các scope khác nhau:

if(true) {  
  let name = 'Luke'
}

console.log(name); // name is not defined

Khi function scope gây nhầm lẫn

Done, chúng ta đã nắm được function scope và block scope khác nhau ra sao. Giờ thì gây lú 1 chút nhé.

Đầu tiên, chúng ta có 1 biến local trong 1 scope có cùng tên với 1 biến ngoài scope. Ổn!

var name = 'Luke';

const func = () => {  
  var name = 'Phil';
  console.log(name); // 'Phil'
}

func();

console.log(name); // 'Luke'

Chúng ta thấy, biến name ở outer scope giữ nguyên giá trị ban đầu của nó là Luke kể cả khi hàm func() được gọi.

Vấn đề ở đây là: function scope chỉ bao gồm các function chứ không bao gồm các block khác, từ đó chúng ta có một ví dụ như sau:

var name = 'Luke';

if (true) {  
  var name = 'Phil';
  console.log(name); // 'Phil'
}

console.log(name); // 'Phil'

Trong trường hợp này, Phil sẽ được in ra ở cả 2 chỗ. Đó là bởi vì cả 2 biến đều trong cùng 1 scope, do đó giá trị Phil sẽ được ghi đè lên giá trị Luke đầu tiên.

Khá là lằng nhằng nhỉ :-<.

Sự nhất quán của block scope

Hãy thử xét 1 ví dụ sử dụng let

let name = 'Luke';

const func = () => {  
  let name = 'Phil';
  console.log(name); // 'Phil'
}

func();

console.log(name); // 'Luke'

let name = 'Luke';

if (true) {  
  let name = 'Phil';
  console.log(name); // 'Phil'
}

console.log(name); // 'Luke'

Đối với vòng lặp

Giả sử chúng ta có 1 vòng lặp để push các lazy fucntion vào 1 mảng. Mỗi function này sẽ in ra index hiện tại.

Bây giờ chúng ta thực hiện ví dụ với từ khóa var

var printsToBeExecuted = [];

for (var i = 0; i < 3; i++) {  
  printsToBeExecuted.push(() => console.log(i));
}

printsToBeExecuted.forEach(f => f());  
// Output: 3, 3, 3

Sẽ khá là kì cục nếu mà mình đang làm quen với block scope. Đáng ra kết quả phải là 0, 1, 2 chứ nhỉ ?? ??.

Giải thích đơn giản là 1 vòng lặp không được coi là 1 scope nếu sử dụng từ khóa var. Do đó thay vì tạo ra từng biến i cho 1 lần tịnh tiến, thì đoạn code trên sẽ in ra giá trị cuối cùng của biến i cho từng function.

Một giải pháp cho bài toán trên là gói function trong 1 function khác rồi thực hiện nó trực tiếp. Với cách này sẽ tạo ra 1 scope rõ ràng cho từng phần tử:

var printsToBeExecuted = [];

for (var i = 0; i < 3; i++) {  
  printsToBeExecuted.push(
    ((ii) => () => console.log(ii))(i));
}

printsToBeExecuted.forEach(f => f());  
// Output: 0, 1, 2

Ngon, output thì đúng nhưng mà code nhìn không được đẹp mắt lắm nhỉ .

Bây giờ chúng ta hãy thử 1 solution khác sử dụng block scope với từ khóa let nhé:

var printsToBeExecuted = [];

for (let i = 0; i < 3; i++) {  
  printsToBeExecuted.push(() => console.log(i));
}

printsToBeExecuted.forEach(f => f());  
// Output: 0, 1, 2