Điều gì xảy ra khi bạn gọi một method trong Ruby?

Ở bài viết hôm nay mình sẽ giới thiệu với các bạn một chủ đề cơ bản nhưng khá thú vị: Ruby sẽ làm gì khi bạn thực hiện gọi một method?

Một cách suy nghĩ thông thường hẳn chúng ta cũng sẽ đoán được Ruby sẽ:

1. Tìm kiếm method
2. Thực thi method

Vậy thì Ruby sẽ xử lý 2 công việc đó như thế nào?

Tìm kiếm method

Trước khi bước vào tìm hiểu Ruby tìm kiếm methods như thế nào, bạn cần phải biết 2 định nghĩa: receiver và ancestors chain

• receiver chính là object mà bạn muốn gọi method. Ví dụ: my_object.call thì my_object chính là receiver.
• Để hiểu khái niệm ancestors chain, hãy nhìn vào một class Ruby bất kỳ, sau đó hãy di chuyển từ class đó đến class cha mà nó kế thừa, rồi từ class cha đó lại tiếp tục di chuyển đến class cha tiếp theo, cho đến khi gặp class tổ tiên cuối cùng là BasicObject. Con đường mà chúng ta vừa đi qua từng class theo thứ tự đó chính là ancestors chain. Trên con đường này chúng ta cũng sẽ gặp một số module được include vào, tuy nhiên chúng ta sẽ đề cập về module sau.

Bây giờ bạn đã hiểu về khái niệm receiver và ancestors chain, chúng ta có thể tổng hợp về quy trình của method lookup trong 1 câu như sau: Để tìm kiếm một method được gọi, Ruby đi vào class của receiver, leo qua từng class trong ancestors chain cho đến khi tìm được method.

Ví dụ:

class MyClass
  def my_method
    print "Hello"
  end
end

class MySubclass < MyClass
end

obj = MySubclass.new
obj.my_method

Khi bạn gọi obj.my_method, Ruby sẽ đi vào class của receiver (là obj) chính là MySubclass và không tìm thấy my_method ở đây, nó tiếp tục đi đến MyClass (trong ancestors chain) và tìm thấy my_method, việc tìm kiếm kết thúc.

MyClass không kế thừa từ class nào khác nên mặc định nó sẽ kế thừa từ class Object, và superclass của Object là BasicObject. Như vậy, trong trường hợp không tìm thấy my_method trong MyClass, Ruby sẽ tiếp tục đi đến Object, và cuối cùng là BasicObject, nếu không tìm thấy sẽ trả về method_missing và kết thúc việc tìm kiếm.

Trong irb, bạn có thể gọi hàm .ancestors để xem thứ tự của ancestors chain

MySubclass.ancestors # => [MySubclass, MyClass, Object, Kernel, BasicObject]

Khoan đã, Kernel là gì? Sao nó lại xuất hiện ở ancestors chain. Kernel ở đây là một module. Như mình đã nói ở trên "Trên con đường này chúng ta cũng sẽ gặp một số module được include vào". Vậy thì module được include vào class sẽ có vị thế như thế nào trong ancestors chain?

Module

Chúng ta đã biết được rằng, ancestors chain sẽ đi từ class đến superclass. Tuy nhiên thực tế, ancestors chain cũng chứa cả module. Khi bạn include một module vào class, Ruby cũng sẽ chèn module này vào ancestors chain, bên phải của class đó.

Như vậy, với ancestors chain đã nêu trên, ta có thể biết rằng module Kernel được include vào class Object.

Từ Ruby 2.0, ta có 1 cách include module vào class khác là sử dụng prepend. Nó hoạt động tương tự include, tuy nhiên module sẽ được chèn vào bên trái của class trong ancestors chain. Ta có sơ đồ đơn giản như sau:

Multiple inclusions

Vậy điều gì xảy ra khi bạn cố gắng include một module trong một ancestors chain nhiều lần?

Ví dụ:

module M1
end

module M2
  include M1
end

module M3
  prepend M1
  include M2
end

M3.ancestors # => [M1, M3, M2]

Rất đơn giản, nếu module đã tồn tại trong ancestors chain, Ruby sẽ ignore nó, mỗi module chỉ tồn tại trong ancestors chain 1 lần duy nhất

Thực thi method

Sau khi tìm kiếm được method, Ruby sẽ thực thi nó như thế nào?

Giả sử, ta có một method như sau:

def my_method
  temp = @x + 1
  my_other_method(temp)
end

Để thực thi method này, ta cần làm rõ 2 thứ: biến @x, hàm my_other_method thuộc về đâu?

Câu trả lời chắc khá là dễ dàng với chúng ta, cả 2 giá trị này đều thuộc về object mà chúng ta gọi nó - hay theo định nghĩa ở phía trên thì đó là receiver. Vậy Ruby nhận biết receiver này như thế nào?

self keyword

Mỗi dòng code của Ruby được thực thi bên trong một object. Object đang thực thi đó được gọi là current object hoặc một tên gọi khác là self, bạn có thể access current object bằng self keyword.

Tại một thời điểm, chỉ có 1 object được đóng vai trò là self. Khi bạn gọi một method, receiver sẽ trở thành self, tất cả những instance variables là instance variables của self, tất cả những methods không có chỉ định rõ ràng receiver thì xem đó là methods của self. Ngay khi bạn gọi một method của một object khác được chỉ định rõ ràng, object đó sẽ trở thành self.

private method

Private method được quản lý bởi một luật đơn giản: Bạn không thể gọi 1 private method với một receiver rõ ràng, private chỉ được gọi bởi receiver ngầm định - self

class A
  def public_method
    self.private_method
  end

  private
  def private_method
  end
end

A.new.public_method
# => NoMethodError: private method 'private method' called ...

Remove từ khóa self, đoạn code trên sẽ hoạt động. Bởi vì private method nó chỉ được gọi bằng receiver ngầm định chứ không phải bằng receiver mà bạn chỉ định, dù đó là self.

The top level

Như bạn đã biết, mỗi lần bạn gọi một method trong 1 object, object đó sẽ trở thành self. Vậy khi bạn không gọi object nào, self sẽ đi đâu về đâu? Mở irb chúng ta có thể dễ dàng có câu trả lời:

self       # => main
self.class # => Object

Ngay khi bạn start 1 chương trình Ruby, bạn sẽ được đứng trong một object tên là main mà Ruby tạo ra cho bạn; hoặc sau khi tất cả method mà bạn gọi đã returned, main sẽ trở thành self.

Qua bài viết hi vọng các bạn sẽ có cái nhìn cơ bản về cách Ruby thực thi một method. Thank for youe reading!