Sau một quãng thời gian mông lung không biết đi theo hướng nào sau khi bước chân ra khỏi cánh cổng Đại Học, cũng không nhớ vì lý do gì mà khiến tôi bén duyên với nghề Comtor - hay có thể nói một cách không chuyên môn là nghề biên phiên dịch tiếng Nhật trong môi trường công nghệ thông tin. Bài viết này tôi dành để nhìn lại con đường tôi đã đi để xem lựa chọn của mình có thực sự đúng đắn.

Comtor là gì?

Trước hết chúng ta phải hiểu bản chất comtor là gì:

• Comtor là viết tắt của từ "Communicator"; người truyền đạt, là cấu nối về thông tin giúp mọi trao đổi giữa đội dự án và khách hàng trở nên thông suốt, là cầu nối về văn hóa cũng như mọi tâm tư tình cảm của cả hai phía.
• Hiện nay số lượng các công ty Nhật Bản tại Việt Nam ngày một tăng , kèm theo đó là nhu cầu trao đổi giữa khách hàng và đội phát triển. Sẽ thật khó mà kiếm được một đội ngũ vừa giỏi cod vừa trao đổi thành thạo tiếng Nhật ( có nhưng không nhiều ). Vậy nên, comtor được ra đời, giúp giải quyết vấn đề nêu trên.

Khi là một comtor bạn sẽ được gì ?

• Kiến thức về ngôn ngữ : Người ta vẫn thường có câu " Thứ ngôn ngữ bạn dùng nói lên cách bạn nghĩ " , khi trở thành một comtor tức là ta có thêm cơ hội tiếp xúc với một ngôn ngữ mới, được nói được dùng một thứ âm thanh mới ... vì thế ta có thêm cơ hội để nhìn nhận mọi vấn đề một cách đa chiều hơn. Mỗi một ngôn ngữ luôn là tinh hoa của một nền văn hóa , nếu chúng ta sử dụng nó tức là ta có thêm cơ hội để tìm hiểu , khám phá nền văn minh mới .
• Cách giao tiếp : Học được cách trao đổi giữa các member , cách truyền đạt thông tin rõ ràng mạch lạc hơn. Có tố chất để trở thành một nhà giáo đúng nghĩa. Người ta thường có câu :" Người giỏi chưa chắc đã là thầy giỏi , nhưng người truyền đạt tốt chắc chắn sẽ có những lứa học trò suất sắc " . Khi trở thành comtor bạn sẽ có cơ hội trao dồi khả năng truyền đạt của mình. Sẽ có những lúc bạn sẽ gặp phải trường hợp ông dev muốn hỏi con gà nhưng lại viết câu hỏi thành con vịt , khi đó để tránh việc dịch ra thành con ngan , bạn sẽ buộc phải rèn luyện kỹ năng trao đổi lại với dev , hiểu rõ vấn đề là con gà chứ không phải con vịt , truyền đạt lại theo đúng ngữ nghĩa cho khách hàng . Rồi bạn sẽ học được cả cách chuyển đổi những mô tả chuyên môn trở nên gần gũi hơn , dễ hiểu hơn ...
• Cơ hội học hỏi : Khi trở thành một comtor buộc bạn phải trao đổi giữa các member của team cũng như với khách hàng nhiều hơn. Đó là cơ hội để trau dồi khả năng nói, khả năng nhận biết và hiểu tính cách của từng người. Bạn sẽ học được nhiều hơn từ những cá thể độc lập xung quanh bạn, sẽ biết cách giải thích văn cảnh cho ông dev có lối suy nghĩ loằng ngoằng, sẽ biết cách trao đổi hỏi han với ông QA khó tính, hoặc khoai sắn hơn là sẽ biết cách lấy thông tin từ mấy ông nhõi chuyên giải thích gà thành vịt vịt thành ngan ... Khi đó bạn sẽ hoàn toàn tự tin khi đứng trước bất kỳ đối tượng giao tiếp nào , bởi case nào bạn cũng thử qua rồi .
• Kiến thức về nhiều lĩnh vực : Mỗi dự án sẽ có một đặc thù riêng , khi đó bạn sẽ có cơ hội tìm hiểu về rất nhiều ngành nghề chuyên môn khác. Ví dụ như khi dự án lập trình về app của ngân hàng , bạn sẽ có cơ hội tìm hiểu về các thuật ngữ, nghiệp vụ chuyên môn của ngân hàng, hay khi dự án code Web về giáo dục, các loại luật, các loại thuế ... thì cũng là thời cơ lý tưởng giúp bạn có thể dung nạp thêm rất rất nhiều kiến thức chuyên môn của các lĩnh vực đó ...
• Thu nhập : Chỉ vài dòng search trên google bạn có thể dễ dàng nhận thấy mức lương lý tưởng của các comtor. Trung bình đối với các comtor mới vào nghề mức lương sẽ rơi vào khoảng 550$ trở lên ... Quá hấp dẫn phải không ạ .
• Cơ hội thăng tiến : Như đã nói bên trên, khi trở thành một comtor bạn sẽ có cơ hội tìm hiểu về rất nhiều ngành nghề , khi đó đương nhiên sẽ là một cánh cửa mở nếu bạn muốn đổi gió sang một hướng đi mới. Càng nhiều kinh nghiệm sẽ càng giúp bạn bay xa và cao hơn nữa ... Bạn cũng có thể chuyển sang dịch thuật sách, tài liệu , phim ảnh dịch hội nghị ....

Vậy làm sao để trở thành một comtor ?

Tương ứng với những lợi ích bên trên , bạn cần phải trang bị những kỹ năng và kiến thức cần thiết

• Ngôn ngữ : Không những thông thạo ngoại ngữ chuyên môn , mà bạn còn cần phải luôn trao dồi tiếng mẹ đẻ nữa, bởi phần lớn ta sẽ trao đổi với đội dự án bên mình bằng thứ ngôn ngữ mẹ đẻ . Nếu chúng ta không có vốn tiếng Việt tốt ta sẽ không thể hiểu và truyền đạt ý của dev tốt , khi đó việc dịch thuật lại cũng sẽ gặp nhiều khó khăn.
• Khả năng trao đổi : Nếu có thời gian các bạn hãy đọc và tìm hiểu về NLP - ngôn ngữ lập trình tư duy, đây là bộ môn khoa học nghiên cứu , chỉ dẫn về con người, từ đó chúng ta sẽ dễ dàng control cảm xúc của mình cũng như có được những đối sách trao đổi rất hữu ích . Mặt khác hãy tạo thói quen dùng những câu giải thích đơn giản, dễ hiểu không phức tạp. Chia câu thành nhiều câu đơn, cẩn thận từng câu chữ ... Luôn cười tươi , thẳng lưng và tự tin trong trao đổi , không biết thì hỏi luôn ( khi này cũng là lúc chúng ta rèn cách hỏi rèn cách lấy thông tin ) . Khi rảnh cũng tạo thói quen hỏi han các meber để tăng kỹ năng trao đổi của bản thân.
• Kiến thức chung : Như đã nói bên trên, ngoài ngoại ngữ chuyên môn hãy tạo thói quen trau dồi thêm nhiều kiến thức khác liên quan đến dự án . Tạo thói quen đọc news , dành một lượng thời gian cụ thể trong ngày để xem thời sự ... đây cũng là cách ta nắm được các thông tin mới nhất để phục vụ trong quá trình giao tiếp với các member trong team .
• Văn hóa : Cần tìm hiểu về nền văn hóa của Việt Nam cũng như của thứ tiếng chúng ta dịch. Mỗi một ngôn ngữ sẽ nói lên một nền văn hóa khác nhau, nếu ta không hiểu , không biết về các nền văn hóa rất có thể sẽ dẫn đến xung đột ... Nếu chúng ta nắm vững các nền văn hóa , chúng ta có thể dễ dàng xử lý mọi tình huống mượt mà hơn .

Có nên trở thành một comtor ?

Bất cứ nghề nào cũng đều có những thách thức, trở ngại riêng . Comtor cũng vậy

• Phải liên tục trao dồi thêm kiến thức chuyên môn và kiến thức của các lĩnh vực liên quan. Mỗi dự án mới đòi hỏi người dịch lại phải bắt đầu lại từ đầu để tìm hiểu về chúng .
• Sẽ gặp phải những case không hiểu người nói đang muốn truyền đạt gì. Đơn giản như người Việt mình cũng vậy, sẽ có những cá nhân không giỏi truyền đạt, mô tả con gà thành con ngan ... Thì nước bạn cũng vậy, sẽ phải xử lý những ca khó .
• Áp lực : Chỉ một từ dịch sai sẽ khiến cả một dự án fail là chuyên thường tình ở huyện , ấp úng vài câu cũng sẽ gây mất thiện cảm trong mắt khách hàng, dịch sang tiếng việt lời loằng ngoằng một xíu cũng khiến đội phát triển team mình cằn nhằn , hoặc có khi còn bị claim lên cấp trên ..
• Sẽ có những thời điểm phải OT cùng dự án , dành mọi thời gian cho dự án , ăn ngủ cùng team ... và như vậy thì thời gian dành cho gấu sẽ bớt dần đi .
• Mặc dù áp lực cao , đòi hỏi vốn kiến thức rộng ... nhưng lúc nào comtor cũng bị coi là việc nhẹ lương cao , chỉ ăn với dịch quá đơn giản .
• Chỉ cần một lần dịch ngáo là sẽ bị dán mác xấu trong ấn tượng của team ...

Túm váy lại thì dù thách thức nhiều là thế, dù đòi hỏi nhiều là thế nhưng cũng giống như bao nghề khác. Comtor cũng có một vị thế riêng , một vai trò riêng không thể thiếu trong team. Hãy trang bị cho mình một hành trang tốt cho nghề