Bạn có đang làm trong các công ty Outsourcing?

Cùng mình tâm sự chuyện đời, chuyện nghề nhé! 👉️

1. Vùng An Toàn Ổn Định: Nguy Hiểm Rình Rập

Có lẽ đây là hình ảnh quen thuộc của nhiều kỹ sư phần mềm:

Mỗi sáng đến công ty, bật máy tính, check Slack, email, tham gia meeting.

Quay về với IDE, xử lý các task quen thuộc, mọi việc cứ thế trôi đi.

Bạn vẫn làm tốt, hoàn thành nhiệm vụ, được đồng nghiệp và cấp trên tin tưởng.

Thậm chí có những đợt deadline "cày đêm", nhưng rồi mọi thứ lại đâu vào đấy.

Công việc ổn định, lương hàng tháng đều đặn, cuối năm có thưởng, chờ đợi kết quả review tăng lương. Môi trường làm việc quen thuộc không đòi hỏi bạn phải suy nghĩ quá nhiều, nó an toàn, ít rủi ro và mọi thứ nằm trong quỹ đạo đã định.

Cảm giác "ổn định" này chính là thứ đang âm thầm giữ bạn lại, kéo bạn vào một vùng được gọi là vùng an toàn. Bạn làm nhiều, đôi khi quên mất mình đã học được gì, hay làm được gì từ những dự án trôi qua như một cơn gió.

2. Cơn Bão AI và Sự Lười Biếng Nguy Hiểm

Sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI) đã khoét sâu thêm vào nguy cơ này.

Ban đầu, AI gây chao đảo thị trường lao động với những đợt layoff hàng loạt. Nhưng rồi, chúng ta nhanh chóng nhận ra AI là một trợ thủ đắc lực không thể thiếu:

Chỉ cần gõ vài dòng prompt, có ngay một function xịn sò, đôi khi còn tốt hơn những gì bạn tự code.

Gặp bug? Copy y nguyên dòng lỗi, đưa cho AI, và bug được fix chỉ trong chốc lát.

Công việc trở nên đơn giản quá mức, task trôi tuột, bug fix nhanh chóng. Tuy nhiên, đã bao giờ bạn tự hỏi: AI đang khiến chúng ta lười suy nghĩ, lười vận động trí não hơn?

Những gì bạn tưởng mình giỏi, biết đâu lại chỉ đủ để duy trì công việc hiện tại. Bạn đang bị cuốn vào Bẫy Năng Lực Trung Bình.

3. Định Nghĩa "Bẫy Năng Lực Trung Bình"

Bẫy năng lực trung bình (Average Competence Trap) là khi bạn có năng lực đủ tốt để hoàn thành công việc, nhưng không đủ sâu để tạo ra giá trị khác biệt. Bạn không yếu, nhưng bạn không đặc biệt.

Hậu quả:

Lương bổng: Khi kỹ năng của bạn không thể hiện được sự khác biệt, mức lương của bạn cũng không có lý do gì để tăng nhanh hơn người khác.

Stagnation (Trì trệ): Bạn vẫn sống ổn, nhưng rất khó để bứt phá, tiến lên những vị trí cao hơn.

Môi trường làm việc: Điều này đặc biệt phổ biến trong những môi trường làm dự án ngắn, khách hàng thay đổi liên tục, deadline chồng chất. Bạn làm nhiều nhưng không được làm sâu, chỉ chạy theo requirement, fix bug, và release đúng hạn.

4. AI Sẽ Thay Thế Công Việc Lặp Lại

AI đang thu hẹp dần những công việc mang tính chất lặp đi lặp lại, những task đơn giản, những đoạn code "routine".

Nếu bạn vẫn dậm chân ở mức "hoàn thành công việc" mà không tiến xa hơn, sớm muộn gì AI cũng sẽ thay thế công việc quen thuộc của bạn. Đứng ở vị trí doanh nghiệp:

Họ có thể tìm được nhân tố mới với chi phí thấp hơn để thay thế vị trí của bạn.

Doanh nghiệp cũng chịu áp lực cạnh tranh, buộc phải thích ứng, và dĩ nhiên, nhân viên cũng phải thay đổi theo.

5. Lối Thoát Khỏi Chiếc Bẫy Nguy Hiểm

Thoát khỏi chiếc bẫy này không nhất thiết phải là nghỉ việc hay thay đổi công ty ngay lập tức. Điều quan trọng là luôn chuẩn bị cho mình một tâm lý chủ động và sẵn sàng thích nghi.

Phương án 1: Ổn Định và Làm Sâu (Deep Dive) Nếu bạn cảm thấy công việc, thu nhập, cuộc sống hiện tại là đủ và không muốn xáo trộn, hãy chọn cách làm sâu hơn những gì bạn đang làm:

Hiểu sâu hệ thống: Hãy là người nắm rõ toàn bộ workflow, flow dữ liệu, và công nghệ của hệ thống bạn đang phụ trách.

Tối ưu hóa: Tìm cách tối ưu về Performance, Security, hay đơn giản là cải thiện quy trình làm việc.

Liên tục đặt câu hỏi: Những gì mình đã làm đã thực sự tối ưu chưa? Có cách nào làm tốt hơn nữa hay không?

Phương án 2: Bứt Phá và Phát Triển (Break Through) Nếu bạn muốn bứt phá và vươn lên vị trí cao hơn, cần có một lộ trình rõ ràng:

## 1. Tự đánh giá bản thân (Self-Reflection):

Kiến thức nền của mình có vững chưa?

Kỹ năng thiết kế hệ thống (System Design) có còn yếu không?

Thử ứng tuyển vào những vị trí High-Level, đặc biệt ở các công ty/doanh nghiệp chuyên sâu (ngân hàng, bảo hiểm, FinTech...) để biết mình còn thiếu gì.

## 2. Tập trung vào chiều sâu (Focus on Depth):

Nghiên cứu về cách Scale hệ thống lớn, Performance Optimization, hoặc làm chủ một lĩnh vực như Database.

Hiểu tường tận về Framework bạn đang làm việc: cách nó hoạt động sâu bên trong như thế nào.

Quan trọng không phải là học nhiều, mà là đi sâu từng bước, đúng hướng.

## 3. Khẳng định giá trị qua chia sẻ:

Chia sẻ kiến thức với người khác là cách để khẳng định và nâng cao giá trị của bản thân.

Hãy thử một lần chia sẻ trước đám đông về thế mạnh của mình.

Chia sẻ cũng là cách bạn học lại lần thứ hai, giúp bạn nhớ lâu hơn và hiểu rõ hơn về vấn đề mình đang nói.

Kết Luận

Công nghệ đang thay đổi từng ngày. Hãy biến AI thành người bạn, đừng biến nó thành người nô lệ để bạn ỷ lại.

Nếu bạn vẫn theo lối cũ, vẫn làm theo những thói quen cũ, bạn sẽ sớm nhận ra mình đang bị bỏ lại, dù bạn có làm việc chăm chỉ đến mấy.

Hãy bước ra khỏi vùng an toàn, học sâu hơn, tập trung hơn, linh hoạt hơn, bởi vì trong ngành IT này, chỉ cần bạn ngừng tiến lên là bạn đã tụt lại rồi.

Chúc bạn luôn giữ vững tinh thần học hỏi và bứt phá trên con đường sự nghiệp!

Bẫy năng lực trung bình - âm thầm và nguy hiểm trong ngành IT