AI trong nhân sự: "Cánh tay phải" đắc lực hay "Người đánh giá" vô cảm?

Câu nói "Con người là tài sản quý giá nhất của doanh nghiệp" có lẽ là một trong những câu được các nhà lãnh đạo chúng ta nhắc đến nhiều nhất. Nhưng chính tôi cũng nhiều lần tự hỏi, trong kỷ nguyên mà mọi thứ đều có thể được đo đếm bằng con số, liệu chúng ta có đang vô tình biến "tài sản" quý giá đó thành những "điểm dữ liệu" (data points)?

Và AI trong Quản trị Nhân sự (HRM) chính là nơi phép thử này diễn ra rõ nét nhất.

Bức tranh đầy hứa hẹn mà AI vẽ ra

Với tư cách là một CEO công nghệ, tôi nhìn thấy tiềm năng không thể phủ nhận của AI trong lĩnh vực này. Thật hấp dẫn khi hình dung một bộ phận Nhân sự được "tăng sức mạnh" bởi AI:

• Thu hút và tuyển chọn nhân tài: Thay vì để đội ngũ HR đọc hàng ngàn CV, AI có thể sàng lọc và gợi ý danh sách rút gọn những ứng viên phù hợp nhất chỉ trong vài phút. Điều này giúp tăng tốc độ tuyển dụng và giảm thiểu việc bỏ sót các ứng viên tiềm năng.

• Đào tạo & Phát triển cá nhân hóa: AI có thể phân tích hiệu suất và lộ trình sự nghiệp của từng nhân viên để gợi ý những khóa học phù hợp nhất, xây dựng một kế hoạch phát triển được "may đo" cho từng người, thay vì áp dụng một chương trình chung cho tất cả.

Gắn kết và thấu hiểu đội ngũ: AI có thể phân tích dữ liệu ẩn danh từ các khảo sát nội bộ để sớm phát hiện các dấu hiệu bất ổn trong một phòng ban, giúp lãnh đạo có hành động can thiệp kịp thời trước khi vấn đề trở nên nghiêm trọng.

Về lý thuyết, AI hứa hẹn sẽ giúp đội ngũ HR giảm bớt các tác vụ hành chính lặp lại, để họ có thể tập trung vào công việc mang tính chiến lược hơn: Xây dựng văn hóa, chăm sóc con người và hoạch định nguồn nhân lực tương lai. Đó là một bức tranh quá đỗi lý tưởng.

**Nhưng, có những "vùng xám" chúng ta không thể làm ngơ ** Khi AI bắt đầu tham gia vào các quyết định liên quan đến sự nghiệp của một con người, những rủi ro về đạo đức và định kiến sẽ xuất hiện.

Cạm bẫy "Định kiến thuật toán" (Algorithmic Bias): Đây là rủi ro lớn nhất, AI học từ dữ liệu trong quá khứ. Nếu trong lịch sử, công ty của bạn có xu hướng tuyển dụng nam giới cho các vị trí kỹ thuật, AI sẽ học theo và có thể tự động đánh giá thấp hồ sơ của các ứng viên nữ, dù họ tài năng đến đâu. Lúc này, AI không còn là một công cụ công bằng, mà vô tình trở thành một “công cụ thực thi" những định kiến vô thức của chúng ta một cách máy móc.

Sự "vô cảm" của máy móc: Bạn nghĩ sao nếu một ứng viên tiềm năng bị loại chỉ vì CV của họ thiếu một từ khóa nào đó mà AI tìm kiếm? Hay một nhân viên cảm thấy áp lực khi biết rằng mọi hoạt động của mình đều đang được một thuật toán "chấm điểm"? Việc quá phụ thuộc vào AI có thể bào mòn sự đồng cảm -yếu tố cốt lõi trong quản trị con người, biến quy trình nhân sự thành một chuỗi giao dịch lạnh lùng.

Vậy đâu là con đường đúng đắn cho nhà lãnh đạo?

Từ chối AI hoàn toàn là đi ngược lại xu thế. Nhưng áp dụng nó một cách mù quáng lại là vô trách nhiệm. Tôi tin rằng, chìa khóa nằm ở triết lý: Sử dụng AI để hỗ trợ, không phải để thay thế con người đưa ra quyết định cuối cùng.

Hãy để AI làm người sàng lọc, nhưng con người phải là người phỏng vấn và ra quyết định. AI có thể giúp chúng ta có một danh sách ứng viên rút gọn, nhưng chỉ có sự tinh tế và trực giác của con người mới có thể đánh giá được đam mê, tiềm năng và sự phù hợp về văn hóa.

Hãy để AI phân tích dữ liệu, nhưng con người phải là người lắng nghe và trò chuyện. AI có thể chỉ ra rằng "hiệu suất của nhân viên A đang giảm", nhưng chỉ có một người quản lý biết lắng nghe mới có thể tìm ra lý do đằng sau: Liệu họ đang gặp vấn đề cá nhân, hay họ đang cảm thấy mất động lực?

Hãy minh bạch về cách chúng ta sử dụng AI. Nhân viên cần được biết dữ liệu nào của họ đang được thu thập và AI đang được sử dụng vào quy trình nào. Sự minh bạch xây dựng lòng tin, và lòng tin là nền tảng của mọi tổ chức vững mạnh.

Cuối cùng, việc đưa AI vào ngành nhân sự không làm thay đổi chân lý "Con người là tài sản quý giá nhất". Ngược lại, nó còn thách thức chúng ta phải bảo vệ và khẳng định chân lý đó một cách mạnh mẽ hơn.

Mục tiêu tối thượng của chúng ta không phải là xây dựng một bộ máy nhân sự hiệu quả nhất, mà là xây dựng một môi trường làm việc nhân văn nhất.

Sau cùng, trái tim của một tổ chức không nằm ở server chứa dữ liệu, mà nằm ở chính những con người đang vận hành nó. Công nghệ nên là công cụ để kết nối những trái tim đó, không phải tạo ra thêm khoảng cách.